استفاده مى كند و نامى از ديگر رجال سند به ميان نمى آورد. در اينجا مى توانيم با مراجعه به جوامع روايى و به دست آوردن نام افراد واقع شده در سند, توثيق امام(ره) را با توجّه به معناى «صحيحه» نسبت به همه آنها ثابت بدانيم كه طبعاً كارى طاقت فرسا خواهد بود و متأسفانه عمده استنادات امام(ره) به روايات, بدين نحو است.
موارد ديگرى را نيز مى توانيم به اين قسم اخير, ملحق بدانيم و آن, مواردى است كه امام(ره) از طريق يكى از مشايخ, از روات با وصف صحّت ياد مى كند; مثل اينكه مى گويد:
… عن تفسير على بن ابراهيم, بطريق صحيح, عن أبى عبداللّه ـ عليه السلام . ۱
ييا مى گويد:
طريق الشيخ اليه صحيح فى المشيخة والفهرست. ۲
كه در اين موارد, مى توان با به دست آوردن طريق آنها به روات, وثاقت واسطه ها را در نظر امام(ره) ثابت دانست و ظاهر اين عبارت, وثاقت واسطه هاى طريق است و نه دو طرف آن.
ما در اينجا فقط نظر امام(ره) را با توجّه به راه اوّل و دومْ ذكر مى كنيم و براى يكنواخت شدن بحث, از تصريحات امام(ره) به رجال سند (كه در راه سوم به آن اشاره كرديم), نيز در مى گذريم.
امّا قبل از آن, بايد به تعريف هر يك از اقسام حديث بپردازيم كه ميان متأخّران مشهور است.
تعريف اقسام حديث در نظر متأخّران
تقسيم حديث كه در آن, موقعيّت وثاقت يا عدم آن مشخّص مى شود, تقسيمى رباعى -101-
1.همان, ص۲۶۳.
2.همان, ج۲ (رسالة فى التعادل والترجيح), ص۱۰۹.
