الف) اصحاب اجماع و وثاقت مشايخ آنها
اصحاب اجماع, كسانى هستند كه اجماع اصحاب درباره صحّت اخبارشان و يا توثيق آنها و يا توثيق آنها به همراه مشايخ حديثى آنها (كه در سلسله اسناد رواياتشان واقع گرديده اند), نقل شده است. ثلاثى بودنِ متعلَّق اجماع در اين تعريف, به علّت اختلافى است كه بين رجاليان درباره متعلَّق اين اجماعِ منقول, رُخ داده است. ۱
منظور از شقّ اوّل, يعنى صحّت اخبار, رواياتى است كه آنها از ائمه معصوم(ع) نقل مى كنند; چه واسطه هاى آنها ضعيف باشند و چه ثقه; يعنى در اين دسته, اصولاً كارى به واسطه نداريم و از اين اجماع, سعى در اثبات وثاقت آنها نمى كنيم.
ناگفته پيداست كه در اين هنگام, اصولاً بحث اصحاب اجماع, از دايره توثيقات عامْ خارج خواهد شد; زيرا در اين فرض, روايات اين عدّه تصحيح شده است و نه آنكه خود يا اساتيدشان توثيق شده باشند. البته ممكن است گفته شود كه حكم به صحّت روايات اين عدّه, لااقل ملازم با توثيق خود آنهاست.
اصل در اين اجماع, عبارات كشّى(ره) است كه در سه موضع, ادّعاى چنين اجماعى درباره سه گروه از ياران ائمه(ع) نموده است كه در اينجا به ذكر آنها مى پردازيم:
1ـ قال الكشّى: أجمعت العصابة على تصديق هؤلاء الأولين من أصحاب أبى جعفر ـ عليه السلام ـ و أبى عبداللّه ـ عليه السلام ـ و انقادوا لهم بالفقه, فقالوا: أفقه الأولين ستّة: زرارة و معروف بن خربوذ وبُريد و أبو بصير الأسدى و الفضيل بن يسار و محمد بن مسلم الطائفى. قالوا: وأفقه الستّة زرارة. وقال بعضهم
1.براى اطّلاع از گوشه اى از اين اقوال ر.ك: الرواشح السماوية, ميرداماد, ص۴۵ (الراشحة الثالثة); مستدرك الوسائل, ميرزا حسين نورى, ج۳, چاپ سنگى, ص۷۵۷ (نقل از: كلّيات فى علم الرجال, ص۱۷۳) أصحاب الاجماع و ثلاثون من فطاحل العلماء, چاپ اوّل, مؤسسة الامام الحسين(ع), للتبليغ والارشاد, ۱۴۱۳ق; كلّيات فى علم الرجال, ص۱۷۳; بحوث فى علم الرجال, محمد آصف محسنى, چاپ دوم, مطبعة سيد الشهداء, قم, ۱۳۶۲, ص۷۷; فصلنامه علوم حديث, ش۶, ص۵۵ مقاله (اصحاب اجماع), ناصر باقرى بيدهندى; أصول علم الرجال بين النظرية والتطبيق, ص۳۸۵ـ ۳۹۸.
