زمین نشانه ی قدرت و حکمت خداوند

قرآن و احاديث اسلامى در تبيين شگفتى هاى زمين و نشانه بودنِ آن بر قدرت و حكمت آفريدگار جهان ، نكات مهمّى را مطرح كرده اند كه اينك توضيح كوتاهى در باره چهار مورد از آنها ارائه مى گردد :

۱ . معلّق بودن زمين در فضا

نخستين نكته اى كه در مطالعه زمينْ قابل توجّه است ، رها بودن آن در فضا و كنترل آن به وسيله قوّه جاذبه است . قرآن ، اين پديده اعجاب انگيز را يكى از نشانه هاى توانايى و تدبير آفريدگار حكيم جهان مى داند :

« وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَن تَقُومَ السَّمَآءُ وَ الْأَرْضُ بِأَمْرِهِ .[۱]

و از نشانه هاى او ، اين است كه آسمان و زمين ، به فرمان او مى ايستند»  .

اين آيه به روشنى دلالت دارد كه كُرات آسمانى و زمين ، بدون ستون و بدون پيوند مادّى (محسوس) و تنها به فرمان خداوند متعال ، در فضا استوارند .[۲]در آيه اى ديگر ، تأكيد شده كه تنها خداوند است كه آسمان ها و زمين را نگهبانى مى كند و مانع از سقوط آنها مى شود :

« إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ أَن تَزُولَا .[۳]

خداوند ، آسمان ها و زمين را نگه مى دارد تا نيفتند»  .

احاديث اسلامى نيز با الهام از اين آيات ، موضوع معلّق بودن زمين در فضا را با تعابيرى مانند : «بسط الأرض على الهواء بغير أركان ؛[۴]زمين را در فضا بى هيچ ستونى گسترانيد» ، «أقامها بغير قوائم و رفعها بغير دعائم ؛[۵]آن را بدون پايه برپا داشت و بدون ستون بر افراشت» ، «أقام الأرض بغير سند ؛[۶]زمين را بى هيچ تكيه گاهى برپا داشت» و «استقرّت الأرضونَ بأوتادها فوق الماء ؛[۷]زمين ها با ميخ هايشان بر روى آب قرار گرفتند» به روشنى ، بيان كرده اند .

نكته مهم و قابل توجّه ، چگونگى اجراى امر الهى در استوار ماندن كرات آسمانى و زمين در فضا و باقى ماندن آنها در مدار خويش است كه در دو آيه ديگر توضيح داده شده است :

« اللَّهُ الَّذِى رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا .[۸]

خدا كسى است كه آسمان ها را بدون ستون هايى كه آنها را ببينيد ، بر افراشت»  .

« خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا .[۹]

آسمان ها را بدون ستون هايى كه آنها را ببينيد ، آفريد»  .

اين دو آيه ، چگونگى «فرمان» و «نگه داشتن» خداوند را ـ كه در آيات قبلى آمده بود ـ اين گونه توضيح مى دهند كه جلوگيرى از سقوط آسمان ها و زمين ، به فرمان خدا و به وسيله پايه هايى نامرئى است كه در دانش امروز ، «قوّه جاذبه» ناميده مى شود . از اين رو ، وقتى يكى از اصحاب امام رضا عليه السلام به نام حسين بن خالد از ايشان در باره سخن خداوند متعال :  «وَ السَّمَآءِ ذَاتِ الْحُبُكِ ؛[۱۰]سوگند به آسمان مشبّك»  مى پرسد ، امام عليه السلام انگشتانش را به هم قلّاب مى كند و مى فرمايد :

هِىَ مَحبوكَةٌ إلَى الأَرضِ .  آسمان [ بدين گونه ] به زمين ، تنيده شده است .

حسين بن خالد مجدّدا سؤال مى كند كه : چگونه به زمين تنيده شده است ، در صورتى كه خداوند مى فرمايد :  «رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ؛ آسمان ها را بدون ستون هايى كه آنها را ببينيد ، بر افراشت»  ؟

امام عليه السلام در پاسخ مى فرمايد :

سُبحانَ اللّهِ ! ألَيسَ اللّهُ يَقولُ :  «بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا»  .

سبحان اللّه ! مگر خدا نمى فرمايد :  «بدون ستون هايى كه آنها را ببينيد»  ؟!

حسين پاسخ مى دهد : آرى .

امام عليه السلام مى فرمايد :

ثَمَّ عَمَدٌ وَ لكِن لا تَرَونَها .[۱۱]

آن جا ستون هايى وجود دارد ؛ امّا شما آنها را نمى بينيد .

۲ . آرامش زمين

يكى ديگر از نشانه هاى حكمت و تدبير در آفرينش زمين ، آرامش آن است . هنگامى به اهمّيت اين موضوع پى خواهيم برد كه بدانيم اين سفينه بزرگ فضايى با وزنى برابر ۶۶۰۰ ميليارد ميليارد تُن كه امروزه نزديك به شش ميليارد مسافر دارد ، با سرعتى معادل ۱۴۴۰ كيلومتر در ساعت در حركت وضعى و ۰۰۰/۷۰ كيلومتر در ساعت در حركت تبعى و ۲۸۰/۱۰۷ كيلومتر در حركت انتقالى ، در فضا حركت مى كند ؛ امّا با همه اين حركات ، كاملاً آرام است .

آيات قرآن و احاديث اسلامى ، مكرّر به اين نكته بسيار مهمّ توحيدى اشاره كرده و مردم را به تأمّل در آن فرا خوانده اند .[۱۲]

۳ . نقش كوه ها در آرامش زمين

زمين از دو جهت در معرض لرزش و تكانِش شديد و متلاشى شدن قرار دارد :

الف ـ حركت هاى سريع و گوناگونِ وضعى ، تبعى و انتقالى .

ب ـ گازهاى متراكمى كه در درون آن با شدّت تمام ، آماده انفجارند .

از اين رو ، زمين ، نيازمند رشته هاى محكم و بادوام و ميخ هاى بزرگ متناسب با حجم و وزن خود است تا قطعات مختلف آن را به هم پيوند دهند و مانع از لرزش و متلاشى شدن آن گردند .

تحقيقات علمى نشان مى دهند كه اين رشته هاى بادوام و ميخ هاى محكم ، كوه ها هستند كه با ريشه هاى عميق و وزن سنگين خود ، موجب استحكام و آرامش زمين مى شوند . قرآن كريم در سه مورد ، فايده كوه ها را جلوگيرى از تكانِش زمين و مردم ، بيان كرده و امام على عليه السلام آنها را بسيار دقيق و زيبا تفسير و تبيين نموده است.[۱۳]

۴ . آماده سازى زمين براى زندگى

همه يا عمده مواردى كه در قرآن و احاديث به عنوان نشانه هاى خداشناسى در زمين بدانها اشاره شده (مانند : نيروى جاذبه ، آرامش زمين ، معادن ، شب ، روز ، باد ، ابر ، باران ، گياه) ، در واقع ، تدبيرهايى هستند كه در نظام آفرينش ، جهت آماده سازى زمين براى زندگى انسان به كار رفته اند .