ارزيابي اسناد « الكافي » از منظر علّامه مجلسي در « مرآة العقول » - صفحه 262

4 . در نرم افزار دراية النور ، كه با اشراف آقاى سيد جواد شبيرى ، تهيه گرديده و در آن ، اسناد متعدّد هر روايت ، به تفكيك بررسى شده است ، در نهايت ، 9488 سند صحيح ، 2720 سند موثّق ، و 6328 سند ضعيف ، بر شمرده شده است.
علّامه مجلسى نيز گرچه در ارزيابى احاديث ، گرايش اخبارى دارد ، در مرآة العقول ، طبق اصطلاح متأخّران ، مختصرا به ارزيابى سندىِ تك تك روايات الكافى پرداخته و با تعابيرى غالبا مختصر ، امّا بسيار گونه گون ، اقسام روايات الكافى را مشخّص كرده است. وى در اين اثر گران سنگ ، با تلاشى گسترده و قابل تحسين ، علاوه بر شروح عالمانه خويش ، به ارزيابى اسناد بيش از پانزده هزار حديث الكافى پرداخته است كه برخى از اين روايات ، خود ، داراى دو يا چند سندند . با وجود اين ، تا كنون ، آمارى از تعداد اسناد صحيح ، حسن ، موثّق و ضعيف الكافى از ديدگاه علّامه مجلسى در مرآة العقول ، ارائه نشده است. شايد علّت اين امر ، تعابير مختلف و متنوّعى باشد كه علّامه در ارزيابى اسناد ، از آنها بهره گرفته است. تعداد اين تعابير ، طبق آمار استخراج شده ، از پانصد مورد ، تجاوز مى كند و بى شك همين تعدّد ، كار جمع بندى و نتيجه گيرى را براى محقّقان ، دشوار ساخته است.
از اين رو ، در اين گفتار كوشيده ايم تا با بررسى تمامىِ تعابير مختلف كتاب ، به جمع بندى اقسام اسناد كتاب الكافى از منظر علّامه مجلسى ۱ در مرآة العقول بپردازيم و با ارجاع اين تعابير متعدّد به چند اصطلاح اصلى ، امكان جمع بندى آنها را فراهم سازيم.

1.البته يادآورىِ اين نكته ، لازم است كه عدّه اى مانند محمّد باقر خوانسارى ، نيمى از شرح كتاب الدعاء ، كتاب العشرة ، كتاب الزكاة و كتاب الخمس و بخشى از كتاب الصلاة مرآة العقول را ، كارِ شاگرد علّامه مجلسى ، مير محمّد حسين خاتون آبادى دانسته اند. ر.ك: روضات الجنّات ، ج ۲ ، ص ۸۰. در صورت صحّت اين سخن ، انتساب كليّه ارزيابى هاى سندى موجود در اين كتاب به علّامه مجلسى ، در صورتى صحيح است كه اسناد بخش هاى يادشده نيز مطابق آراى رجالى علّامه ، ارزيابى شده باشند.

صفحه از 316