آمار ياد شده ، نشان دهنده آن است كه تعداد روايات صحيح اين دو كتاب در دو بخش اصول و روضه ، تفاوت چندانى ندارد ؛ امّا در فروع ، روايات صراحتا صحيح مرآة العقول ، كمتر از روايات صحيح الكافى است ؛ امرى كه حاكى از شيوه و تعابير مختلف اين دو ، در ارزيابى اسناد اين بخش از كتاب الكافى است. لازم به يادآورى است مقايسه روايات صحيح اين دو كتاب ، در صورتى است كه مراد آقاى بهبودى نيز از صحيح ، همان صحيح مصطلح باشد . يعنى حديثى كه سندش متّصل و همه راويان آن ، امامى و عادل باشند ؛ امّا بررسى اسناد روايات صحيح الكافى ، نشان دهنده آن است كه گويا مراد ايشان از اين تعبير ، اعم از صحيح مصطلح ، موثّق و حسن بوده ، مشروط به اين كه متن نيز از مشكلاتى همچون : وهم ، اضطراب و تخليط ، تهى باشد. ۱ شاهد اين مطلب ، آن است كه در اسناد روايات اين كتاب ، به كرّات ، نام راويان غير امامى (همچون ابن فضّال ، ابن بكير فطحى و زرعى بن محمّد واقفى) ، به چشم مى خورند.
فوايد گردآورى ارزيابى هاى سندى علّامه در «مرآة العقول»
گردآورى و دسته بندى عبارات علّامه در بخش ارزيابى هاى سندى مرآة العقول ، مى تواند از جنبه هاى مختلف براى پژوهشگران عرصه حديث ، درايه و رجال ، مفيد باشد. در اين جا به بخش هايى از اين فوايد جنبى ، اشاره مى شود.
لازم به يادآورى است كه در جداول پيشين ، به دليل جلوگيرى از تطويل ، غالبا به ذكر بخش اصلى عبارت علّامه در ارزيابى سند ، اكتفا شده بود ؛ امّا در اين بخش ، به دليل تبيين فوايد ياد شده ، عبارات علّامه در بخش ارزيابى اسناد ، عمدتا به صورت كامل ، نقل شده است.
1.عبارت ايشان در مقدّمه كتاب چنين است: «والذى تحصل لى بعد السبر و التحقيق و بعد تلك المباحث العميقى ان الصحيح انّما يكون من حيث السند و المتن معا بأن يكون سند الحديث عاريا عن الرجال المتروكين و متن الحديث خاليا عن الوهم و الاضطراب و التخليط» (ر.ك: صحيح الكافى، ج۱، مقدمه) .
