شرح حديث "حلال محمّد حلال إلى يوم القيامة" - صفحه 583

شأنُه ـ ردّ اين جماعت فرموده : «وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَآءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَ تُ وَ الْأَرْضُ»۱ .
بالجمله و نوع مذهب مخطّئه را هم كه عرض كردم ، و لكن حقّ در اين مقام اين است كه مصوّبه بر خطا رفته اند ، چنانكه مخطّئه اعتراف بر خطاى خود دارند و خطا كرده اند كه خطا را صواب دانسته اند .
پس بدانكه هيچ حقّى نيست مگر از نزد خداىِ به حقّ و حقّ را از براى كسى بيان نكرده ، مگر از براى رسول برحقّ صلى الله عليه و آله و آن جناب نسپرده حقّ را مگر در نزد ائمّه بر حقّ ـ سلام اللّه عليهم ـ پس لازم است بر كسى كه مى خواهد حقّ را بفهمد كه رجوع به ايشان كند و رجوع به ايشان نيست در زمان غيبت امام ـ عجّل اللّهُ فَرَجه ـ مگر رجوع به كتاب خدا و سنّت رسول صلى الله عليه و آله و احاديث ائمّه هُدى عليهم السلام ، چنانكه فرموده : «وَ مَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِن شَىْ ءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللّه »۲ .
و فرموده : «يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَطِيعُوا اللّه وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الْأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَـزَعْتُمْ فِى شَىْ ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّه وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّه وَالْيَوْمِ الْأَخِرِ»۳ .
وفرمود : «فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِى أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»۴ .
در اين آيه شريفه قسم ياد فرموده و فرموده : پس چنين نيست كه گمان كرده اند به حقّ پرورنده تو و به حق سيّد و آقاى تو اى پيغمبر ، ايمان نخواهند آورد و مؤمن نخواهند بود ، تا آنكه تو را حَكَم قرار دهند و تو را حاكم خود دانند در آنچه مختلف شده در ميان ايشان ، پس هيچ حرجى نيست در نفس خود و هيچ شكّى در سينه خود نيابند از آن حكمى كه تو كرده اى و تسليم و انقياد كنند از براى تو و حكم تو ، حقيقت تسليم و انقياد را .
بالجمله مراد آن است كه خداوند ـ جَلَّ شأنُه ـ در اين آيه شريفه حكم فرموده كه

1.مؤمنون (۲۳) : ۷۱ .

2.شورى (۴۲) : ۱۰ .

3.نساء (۴) : ۵۹ .

4.نساء (۴) : ۶۵ .

صفحه از 594