است از براى بلغمى ، حرام است تا روز قيامت ، نه آنكه عسل و آب غوره حلال اويند تا روز قيامت ، يا حرام اويند تا روز قيامت ، بلى ، شراب مثلاً حرام اوست تا روز قيامت .
پس ، بعد از اين مقدّمه بياب كه آنچه حرام او بوده ، هميشه از براى همه كس تا روز قيامت حلال او بوده هميشه از براى همه كس تا روز قيامت ، آنها را متّفقٌ عليه قرار داده كه در ميان علما اختلافى در آن نيست و آنچه حلال بوده از براى جماعتى مخصوص و حرام بوده بر جماعتى ديگر ، آن چيز را مُختلفٌ فيه قرار داده و علم كلّ آنها در نزد امام هر عصر عليه السلام است و اوست صاحب حُكم و تصرّف در ميان خلق ، پس اگر از او سؤال شد از چيزى كه هميشه از براى همه كس حرام است ، به يك طور جواب خواهد داد ، مثل شراب ؛ و هم چنين اگر [از] چيزى سؤال شد كه هميشه از براى همه كس حلال بود مثل آب ، به يك طور جواب همه كس را خواهد داد ؛ و اگر چيزى سؤال شد كه از براى شخص خاصّى يا طايفه خاصّه اى حلال بود از براى آن شخص و آن طايفه ، مى فرمودند : حلال است ؛ و اگر شخصى ديگر و طايفه اى كه از براى آنها حلال نبود سؤال مى كردند ، مى فرمودند : حلال نيست و از اين جهت اختلاف در اخبار به هم رسيد و عمداً اين اختلاف را انداختند در ميان مردم و جايز نبود در حكمت كه اختلاف نياندازند و ظلم بود اگر غير از اين مى فرمودند و در مثال عسل و آب غوره رجوع كن ، تا بيابى كه اختلاف ، از جمله لوازم وجود اين خلقِ مختلف الطبايع است و اگر به طور اختلاف حكم نشود و البتّه بى جا است و ظلم است و اگر تصديق اين عرض ها را از حديث مى خواهى ، چند حديث عرض كنم ، تا مطمئنّ و خاطر جمع شوى كه در زمان خودِ معصوم عليه السلام هم به طور اختلاف جواب مى فرمودند و مى فرمودند : نحن أوقعنا الخلاف بينكم^۱.
و از جمله احاديث كه شاهد اين مطلب است ، حديثى است كه در الكافي ، در باب