شرح حديث "حلال محمّد حلال إلى يوم القيامة" - صفحه 588

اختلاف روايات ذكر مى كند از سند خود ، از محمّد بن مسلم ، از حضرت صادق عليه السلام كه گفت :
عرض كردم به آن حضرت كه : چه مى شود حال مردمانى كه روايت مى كنند از فلان و از فلان كه متّهم نيستند به دروغ گفتن از رسول خدا صلى الله عليه و آله ، پس مى آيد از شما خلاف آنچه آنها روايت كرده اند؟! فرمودند : «به درستى كه حديث نسخ مى شود ، چنانكه قرآن نسخ مى شود» ۱ .
پس از اين حديث شريف معلوم شد كه ائمّه عليهم السلام برخلاف آنچه در زمان حضرت رسول صلى الله عليه و آله بود ، فرمايش مى كردند و حال آنكه فرمايش ايشان همان فرمايش پيغمبر صلى الله عليه و آله است و هر دو حكم خداست ، پس بدون تفاوت مثل اين است كه در زمان خود پيغمبر حكمى نسخ مى شد و حكمى ثابت مى شد و هر دو از جانب خدا بود و معلوم است كه اين نسخ ، در زمان ائمّه عليهم السلام هم مى شد ، چنانكه فرمودند : ينسخ الحديث كما ينسخ القرآن۲.
و به طورى كه عرض شد ، بسا آنكه حكمى هم عموماً نسخ نمى شد ، و لكن از براى طايفه اى خاصّه ، از راه تقيّه يا غير تقيّه از راه هاى صلاح و فساد ، حكمى برداشته مى شد و همان حكم از براى طائفه ديگر برقرار بوده و از اين جهت ، اختلاف در زمان شيعه در زمان ائمّه عليهم السلام بود ، چنانكه در الكافي ، در همان باب ، به سند خود از راه زُرارة بن اعين روايت كرد كه :
سؤال كردم از حضرت باقر عليه السلام از مسأله اى پس جواب فرمودند ، پس مردى ديگر آمد و سؤال كرد از همان مسأله ، پس جواب فرمودند به خلاف جوابى كه به من فرموده بودند ، پس مردى ديگر آمد و سؤال كرد از همان ، پس جواب او را دادند به خلاف جوابى كه به من و به مرد اوّل داده بودند ، پس چون آن دو نفر بيرون

1.الكافي ، ج ۱ ، ص ۶۴ ، ح ۲ ؛ وسائل الشيعة ، ج ۲۷ ، ص ۱۰۸ ، ح ۳۳۳۳۷ ؛ و ص ۲۰۸ ، ح ۳۳۶۱۵ ؛ بحارالأنوار ، ج ۲ ، ص ۲۲۸ ، ح ۹ .

2.ن.ك: مصادر پيشين .

صفحه از 594