شرح حديث "حلال محمّد حلال إلى يوم القيامة" - صفحه 593

شيطان سخن مى گويد ؛

اى بسا ابليس آدم رو كه هستپس به هر دستى نبايد داد دست
جالسوا مَن يذكّركم اللّه رويته ، و يزيدُ في علمكم مَنطقُه ، و يُرغِّبُكم في الآخرة عملُه ۱ ؛ يعنى : بنشينيد با كسى كه ديدن او شما را به ياد خداوند اندازد و زبان او در علم شما بيفزايد ، كه خوف خداوند در دل شما زياد شود و عمل او شما را راغب به آخرت كند .
بالجمله صفات مؤمنان و رجوع كنندگان به ائمّه اطهار ـ سلام اللّه عليهم ـ در كتب اخبار بسيار است ، هر كس مى خواهد رجوع كند و مقصود اصلى آن بود كه جماعتى را كه يقيناً مى دانيم كه از علماى شيعه اند و راوى و حاكى امام عليه السلام اند ، لازم است كه اختلاف در بعضى از مسائل فروع داشته باشند ؛ چرا كه صلاح زمان ها و عصرها تفاوت مى كند البتّه و عرض شد كه بسا آنكه فقيه از فتواى خود در عصر خود برگشت و دليل هايى چند به نظر او رسيد كه در اوّل به نظر او نرسيده بود و بعضى خيال كرده اند كه رجوع كردن فقيه از فتواى خود ، دليل آن است كه اوّل وهله به دقّت نظر نكرده بود و اين خيال خامى است كه كرده ، بلكه در اوّل وهله دقّت كرده و حكم اوّل او همان مسأله اوّلى بوده و ثانياً هم دقّت مى كند و حكم او همان مسأله ثانيه است و عرض نمى كنم كه در عالم بى مبالاتى نيست كه دقّت نكند ، و لكن اصل سخن در كسانى است كه متّفق عليهم مى باشند ، پس به اينجا ختم سخن را مى كنم ؛ چرا كه به جهت دوستانى كه شعورى دارند كفايت مى كند .
وصَلَّى اللّهُ على مُحمّدٍ وآله الطَّيِّبينَ ، وشيعتِهِمُ الأنجَبين الأكرَمين ، ولعنةُ اللّه على أعدائهم أَجْمعينَ .
حَرَّرهُ العبد محمّد باقر ، در همدان ، در غرّه شهر ذى قَعدة الحرام نجوماً سنه 1284 (هزار و دويست هشتاد و چهار) حامداً مصلّياً مُستغفراً. تمّت .

1.الكافي ، ج ۱ ، ص ۳۹ ، ح ۳ ؛ تحف العقول ، ص ۴۴ ؛ عوالي اللئالي ، ج ۴ ، ص ۷۸ ، ح ۷۲ ؛ مصباح الشريعة ، ص ۱۶۱ .

صفحه از 594