خداى نيستى تو از جمله نمازگذاران. ^۱ به اعتبار اين كه از فضل قرائت و اجر و ثواب تلاوت چنين سوره اى وافي هداية خود را در نمازهاى اين روز بى بهره ساخته اى.
و در خبر است از سيّد كاينات عليه و آله افضل التحيّة و الصلاة كه فرمودند كه آيا عاجز مى آيد يكى از شما از اين كه در شبى ثلث قرآن را تلاوت نمايد؟ راوى گويد كه من عرض كردم كه يا رسول اللّه كه را طاقت اين هست فرمود كه بخوانيد سوره قل هو اللّه احد را. ^۲
پس ظاهر شد كه خواندن آن سوره برابر با خواندن ثلث قرآن است.
و بعضى از علماء نكته عقليّه اين را چنين بيان كرده اند كه معانى قرآن مجيد در حقيقت راجع بر سه چيز مى شود :
اوّل : معرفة اللّه و آنچه تعلّق به آن دارد.
دوم : معرفت اعمال صالحه و افعال شايسته.
سيم : معرفت نشأه عقبى و مجازات روز بازار جزا.
و ايزد متعال و يگانه بى شبه و مثال بندگان خود را در اين سوره مباركه به اكمل وجهى به معرفت شناخت جناب كبريا انتساب خود هدايت و ارشاد فرموده از اقرار به وجود و تصديق به يگانگى آن معبود و نفى انباز و انداد و تنزّه از كفو و زادگى و اولاد ، پس همانا كه اين سوره محكمه هدايت مى نمايد به ثلث آنچه در قرآن عزيز است. و اللّه جلّ شأنه اعلم بخفيّات اسراره.
و امّا عدم ذكر قنوت در ركعت ثانية ، پس احتمال مى رود كه باز به سبب اختصار راوى باشد ، و ممكن است كه از راه علم آن حضرت به مصلحتى براى حمّاد باشد ، چه اگر اهتمام در باب قنوت معلوم او مى بود گاه بود كه در حضور مخالفين از روى غفلت قنوت در نمازى مى خواند و ازارى به او مى رسيد ، زيرا كه اكثر سنيّان خواندن قنوت را در نماز خوب نمى دانند مگر نماز صبح كه شافعى و مالك و ابن ابى ليلى و