كه حكايت اعتماد بر خواب در امر اذان و اقامه كه از اجلى و اظهر شعائر ملّت و اعظم آداب نمازى است كه ستون دين آن حضرت عليه السلام است بسى دور از قبول عقل سليم و خلاف طريقه مستقيمه شرع قويم است. و اين روايت عبداللّه نمى تواند بود مگر خواب پريشان يا افسانه كه وضع نموده باشند آن را.
و چه نيكو فرموده شيخ ابوالقاسم محقق رضى اللّه تعالى عنه در مقام استهزاء به اين قول شنيع كه روايت به ما رسيده ^۱ كه در شب معراج وقتى كه رسيد پيغمبر صلى الله عليه و آله به بيت المعمور ^۲ حاضر شد نماز پس اذان گفت حضرت جبرئيل عليه السلام و اقامه گفت و پيش ايستاد رسول اللّه صلى الله عليه و آله ، پس صف زدند ملائكه و پيغمبران در پشت سر آن حضرت عليه السلام .
و اين روايت اشعار به اين دارد كه اذان و اقامه به وحى الهى و قرارداد جناب بارى باشد ، چه پر بعيد است كه مستند روح الامين در كارى كه به آواز بلند كند در حضور ملائكه مقرّبين و انبياى مرسلين رؤياى عبداللّه زيد يا عمر خطاب باشد ، نه امر نافذ خالق كريم و تدبير متقن داناى حكيم الذى لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ وَ هُوَ بِكُلِّ امرٍ عَليمِ. ^۳
و امّا فصول اذان بنابر روايت مشهوره ميانه علماء رضى اللّه تعالى عنه ^۴ پس هيجده فصل است به اين تفصيل :
چهار مرتبه اللّه اكبر ، و تفسير اين پيش مذكور شد ،
و دو مرتبه أشْهَدُ أَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه ، يعنى گواهى مى دهم و از روى علم و تصديق مى گويم كه نيست خداى مستحق پرستشى مگر اللّه ،
و دو مرتبه أشْهَدُ أَنّ مُحمَّدا رَسُولُ اللّه ، يعنى گواهى مى دهم و از روى علم و تصديق مى گويم كه محمّد رسول خدا و فرستاده اوست به خلق ،
و دو مرتبه حَىَّ عَلَى الصلاة ، كلمه «حىّ» به حاى بى نقطه و ياى مشدّده مفتوحه اسم