آيه «ولايت» از ديدگاه مفسّران - صفحه 18

و از خطيب خوارزمى نقل شده که گفته است: معاويه به عمرو بن عاص نامه نوشته بود و او در جوابش چنين نوشت: اى معاويه! تو خودت خوب مى دانى چه قدر آيات قرآنى را که خود مى خوانى، در فضايل او (على) است و کسى در آن آيات با او شريک و همباز نيست، مانند آيهيوفُونَ بِالنَّذْرِو آيهإِنَّما وَلِيکمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکعُونَو آيهأَ فَمَنْ کانَ عَلى بَينَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ(هود: آيه ۱۷)۱و نيز خداى متعال در باره اش فرموده:رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا الله(احزاب: آيه ۲۳)۲و نيز مى فرمايد:قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَيهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى(شورى: آيه ۲۳)؛ يعنى بگو من از شما بر رسالت خود مزدى نمى خواهم مگر همين را که با نزديکانم مودّت کنيد ( الميزان: ج۶ ص ۳۰ ـ ۳۱).
هر چند اين روايت اخير، از رواياتي است که در کتاب‌هاي روايي اهل سنّت روايت گرديده است.

پاسخ اشکال ششم

بنا بر گفته خود مفسّران اهل سنّت، اين که «ولي» در اين آيه به صورت مفرد آمده است، به اين جهت است که ولايت اصلي، مخصوص خداوند است و پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ولايتش تبعي است و ولايت «الذين آمنوا»، به تبع ولايت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است ( تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان: ج2 ص605).
با توجّه به آنچه بيان گرديد، مي‌توان به اين دسته از مفسّران اين گونه پاسخ داد که: آنچه از اين آيه استفاده مي‌گردد، اين است که ولايت «الذين آمنوا» ـ که معلوم گرديد مقصود از آن علي بن ابي طالب عليه السلام است ـ به تبع ولايت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است، در نتيجه، امير مؤمنان عليه السلام بر همه مسلمانان در همان زمان، ولايت داشته است؛ امّا چون ولايتش به تبع ولايت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بوده، پس در زمان حيات ايشان نمي‌توانست اِعمال ولايت نمايد (هر چند اگر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در همان زمان هم اذن مي‌دادند، امير مؤمنان مي‌توانستند اِعمال ولايت نمايد، همان گونه که ولايت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به تبع ولايت حضرت حق ـ جلّ و علي ـ بود؛ امّا چون خداوند اذن داده بود، پس پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مي‌توانست اعمال ولايت نمايد)؛ ولي بر ديگر مسلمانان بعد از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، از جمله خلفاي سه‌گانه، ولايت داشته است و طبق آيه شريف، ولايت، منحصر در اين خداوند، پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و علي عليه السلام بوده است.
امّا پس از شهادت امير مؤمنان عليه السلام آن به دلايل ديگري (به طور مثال، رواياتي که مي‌گويند هيچ گاه زمين از خليفه خالي نمي‌مانَد و روايات خلفاي اثني عشر که خودِ مفسّران اهل سنّت، آن را روايت کرده‌اند)، ولايت به فرزندان ايشان مي‌رسد.

1.آيا بنا بر اين كسي كه در باره پروردگارش، هم از ناحيه عقل خود و هم از سوي كتاب‌هاي آسماني پيشين، برهان و شاهد دارد، مثل كسي است كه داراي آن نيست؟!

2.بعضي از مؤمنان كساني‌اند كه وقتي با خدا عهد مي‌بندند، به آن وفا مي‌كنند.

صفحه از 19