مفهوم لقاء الله در آيات و روايات - صفحه 59

کل خداوند ديده مي‌شود و نه جزيي از او... و هنگامي که ديده مي‌شود نمي‎توان به او اشاره کرد، با وجود اين، ديده هم مي‌شود.
برخي نيز معتقدند، امکان دارد خداوند قوت قلبي به چشم دهد تا بتواند متوجه او شود و او را درک کند، که اين ادراک، نوعي علم است؛ چرا که با نيروي قلب ايجاد مي‎شود، و نيز ديدن است؛ زيرا حالتي در چشمان انسان پديد آمده است (رساله حول الرؤيه: ص8 ـ 12).
در اين ميان، معتزله و اماميه، به گونه ديگر مي‌نگرند. از ديدگاه ايشان، امکان ديدن خداوند با چشم سر و به صورت مادي و ظاهري، چه در دنيا و چه در آخرت وجود ندارد. دليل ايجاد توهم امکان رؤيت خداوند به صورت مادي و با چشم، انس انسان با امور مادي است. تماس انسان با امور حسي و مشغول شدن بدانها، باعث عادت کردن به ديدن و شناختن مادي و ظاهري امور مي‌شود. گاه اين عادت را به امور ديگر نيز سرايت مي‌دهد، و وي را به سمت شناخت خداوند به صورت مادي و ديدار ظاهري سوق مي دهد، اما به دلائل عقلي و نقلي، امکان اين گونه رؤيت خداوند متعال وجود ندارد.
هر آنچه با چشم ديده شود محسوس، مادي و محدود است؛ مکان دارد و قابل احاطه فيزيکي و نفوذ و تجزيه پذيري است، و حال آنکه خداوند، مجرد است و خالق اين امور و قابل احاطه و تقسيم نيست.
قرآن کريم به اين اصل اعتقادي اشاره مي‌کند که چشم‌ها قادر به ديدن خداوند نيستند. هنگامي که قوم موسي عليه السلام درخواست ديدار خداوند را نمودند، خداوند صاعقه‌ايي را فرستاد و به آنان فهماند که شما تحمل ديدن و ظهور يکي از آيات الهي را نداريد، چه رسد به ديدن خداوند که اصولاٌ امکان ندارد.
وَإذ قُلتُم يمُوسَي لَن نَّؤمِنَ لَکَ حَتَّي نَرَي الله جَهرَةً فَأَخَذَتکُمُ الصَّعِقَةُ وَأَنتُم تَنظُرُون (بقره: آيه55).
و (نيز به ياد آوريد) هنگامى را که گفتيد: «اى موسى! ما هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد، مگر اينکه خدا را آشکارا (با چشم خود) ببينيم!» ، پس صاعقه شما را گرفت در حالى که تماشا مى کرديد.
چنانچه اين اصل به صورت محوري در قران کريم ذکر شده است:
لَّا تُدرِکُهُ الأَبصَرُ وَهُوَ يدرِکُ الأَبصَرَ وهُوَ اللَّطِيفُ الخَبيرُ (انعام: آيه103).
چشمها او را درنمى يابند و اوست که ديدگان را درمى يابد، و او لطيفِ آگاه است.
امام علي عليه السلام مي‌فرمايد:
لا تدرکه العيون بمشاهده العيان، ولکن تدرکه القلوب بحقايق الايمان؛ ديدار خدا براي ديدگان آشکارا ميسر نيست، اما دل‌ها او را با دستيابي ايمان دريابند ( نهج البلاغه: خطبه۱۸۵).

صفحه از 72