نگاهي به مقاله « مدارک از ياد رفته » - صفحه 167

ج. مخالفت با نظريه جمهور مسلمانان

نظريه مستشرقاني چون ونزبرو و مينگانا مخالف با نظريه جمهور مسلمين است. مسلمانان مطابق اسناد تاريخي و روايات متعدد, قائل به جمع قرآن در عهد نبوي يا عهد صحابه هستند. هيچ جريان فکري اسلامي ادعاي جمع قرآن متأخر از عهد صحابه نکرده است. خلاصه ديدگاه‌هاي رايج در جهان اسلام در باب جمع قرآن چنين است:

1. جمع قرآن در عهد نبوي

بررسيهاي تاريخي و سيره شناسي نبوي اثبات کننده اين مهم هستند که پيامبراکرم صلي الله عليه و آله اهتمام ويژهاي به حفظ, نگارش و جمع قرآن داشتند و ضمن ترغيب عموم افراد مسلمان به حفظ و جمع قرآن کريم, خود کاتباني داشتند که قرآن را براي آن حضرت استنساخ ميکردند و صورت کتبي سورهها نزد ايشان در صندوقچهاي ويژه نگهداري ميشده است. افزون بر اين آن حضرت به تربيت حافظان و قارياني پرداختند که افزون بر حفظ آيات نازل شده, به معارف آنها نيز آگاهي داشتند و از سوي پيامبر صلي الله عليه و آله به تبليغ و ترويج قرآن براي مسلمانان ميپرداختند. با توجه به نتايج بررسيهاي مذکور, به نظر ميآيد که دو نکته ذيل مورد اعتقاد و اعتماد تمامي مسلمانان است:
- جمع حفظي قرآن در عهد نبوي به صورت حفظ در سينهها؛
- جمع کتبي پراکنده قرآن در عهد نبوي.
ابن حجر مکتوب بودن تمام قرآن در دوره حيات نبوي چنين تصريح کرده است:
کان القرآن کله کتب في عهد النبي صلي الله عليه و آله لکن غير مجموع في موضع واحد ولا مرتب السور؛
تمام قرآن در عهد رسول خدا صلي الله عليه و آله نگاشته شده بود، لکن در يکجا گرد نيامده بود و همچنين سورهها نيز ترتيب نداشت ۱ .
اين مطلب که قرآن در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله نوشته شده در تحقيقات برخي خاورشناسان نيز تأييد شده است ۲ . بر پايه مطالعات تاريخي گسترده, برخي محققان مسلمان معاصر همانند آيت الله ابوالقاسم خويي در کتاب البيان في علوم القرآن و نيز برخي مستشرقان مانند جان برتن در کتاب جمع قرآن (Burton. (1977), Collection of the Quran, Cambridge) نظريه جمع و تدوين قرآن در عهد نبوي را تأييد کردهاند.

1.ابن حجر، فتح الباري ، ج۹، ص۱۰.

2.محمود راميار، تاريخ قرآن، اميرکبير، تهران، ۱۳۶۲، ص۲۹۲.

صفحه از 170