درنگی در تأويل روايات - صفحه 177

شود. قَالَ أَبُو عَبْدِ الله عليه السلام: رُوَاةُ الْكِتَابِ كَثِيرٌ وَ رُعَاتُهُ قَلِيلٌ فَكَمْ مِنْ مُسْتَنْسِخٍ لِلْحَدِيثِ مُسْتَغِشٌّ لِلْكِتَابِ وَ الْعُلَمَاءُ تَحْزُنُهُمُ الدِّرَايةُ وَ الْجُهَّالُ تَحْزُنُهُمُ الرِّوَاية؛ 1
امام صادق عليه السلام فرمود: همانا روايت كنندگان قرآن بسيارند و رعايت كنندگانش كم. چه بسا مردمي كه نسبت به حديث خيرخواه و نسبت به قرآن خيانت‌گرند. علما از رعايت نكردن غمگين‌اند و جاهلان از حفظ روايت.

و در رواياتي به کنايه‌آميز و چند وجهي بودن برخي از احاديث اشاره شده است:
قَالَ أَبُو عَبْدِ الله عليه السلام: خَبَرٌ تَدْرِيهِ خَيرٌ مِنْ عَشْرٍ تَرْوِيهِ إِنَّ لِكُلِّ حَقٍّ حَقِيقَةً وَ لِكُلِّ صَوَابٍ نُوراً. ثُمَّ قَالَ: إِنَّا وَ الله لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ مِنْ شِيعَتِنَا فَقِيهاً حَتَّي يلْحَنَ لَهُ فَيعْرِفَ اللَّحْنَ؛ 2
امام صادق عليه السلام فرمود: اگر يک خبر را خوب درک كني، بهتر از ده خبر است كه باز گوي آنها باشي. همانا هر حقي حقيقتي دارد و هر صوابي را نوري هست. سپس فرمود: به خدا قسم كه ما مرد شيعي خودمان را به شمار فقيه و چيز فهم نمي آوريم تا آن كه با او به رمز و كنايه حرف بزنيم و او معناي رمز و كنايه ما را بفهمد.
أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام قَالَ: إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا يحْتَمِلُهُ إِلَّا صُدُورٌ مُنِيرَةٌ أَوْ قُلُوبٌ سَلِيمَةٌ أَوْ أَخْلَاقٌ حَسَنَةٌ إِنَّ الله أَخَذَ مِنْ شِيعَتِنَا الْمِيثَاقَ كَمَا أَخَذَ عَلَي بَنِي آدَمَ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ فَمَنْ وَفَي لَنَا وَفَي الله لَهُ بِالْجَنَّةِ وَ مَنْ أَبْغَضَنَا وَ لَمْ يؤَدِّ إِلَينَا حَقَّنَا فَفِي النَّارِ خَالِداً مُخَلَّدا. 3
امام صادق عليه السلام فرمود: حديث ما صعب و مستصعب است، تحمل آن را ندارد جز سينه هاي نوراني، يا دل‌هاي سالم، يا اخلاق نيكو، همانا خدا از شيعيان ما پيمان (به ولايت ما) گرفت، چنان كه از بني آدم (به ربوبيت خود) پيمان گرفت و فرمود: «آيا من پروردگار شما نيستم؟» پس هر كه نسبت به ما (به پيمان خويش) وفا كند، خدا بهشت را بر او پاداش دهد، و هر كه ما را دشمن دارد و حق ما را به ما نرساند، هميشه و جاودان در دوزخ است.
عَنْ شُعَيبٍ الْحَدَّادِ قَالَ : سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عليهما السلام يقُولُ: إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا يحْتَمِلُهُ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِي مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ الله قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ أَوْ مَدِينَةٌ حَصِينَةٌ. قَالَ عَمْرٌو: فَقُلْتُ لِشُعَيبٍ: يا أَبَا الْحَسَنِ! وَ أَي شَي ءٍ الْمَدِينَةُ الْحَصِينَةُ؟ قَالَ: فَقَالَ: سَأَلْتُ الصَّادِقَ عليه السلام عَنْهَا، فَقَالَ لِي: الْقَلْبُ الْمُجْتَمَع ؛ 4

1.همان.

2.الغيبة لنعماني، ص ۱۴۱.

3.الكافي، ج ۱، ص۴۰۱.

4.امالي الصدوق، ص ۴.

صفحه از 203