دليل و گواه بيت، اين گفته رسول اکرم صلي الله عليه و آله است: «ليسَ عِندَ رَبِّکُم لَيلٌ وَ لا نهارٌ»: نزد خدا شب و روز نيست.^۱
تأويل اين حديث: «جُعِلَ رِزْقي تَحْتَ ظِلٌ سَيفي»: رزقم به زير سايه شمشير من بود^۲از شبلي پرسيده شد، گفت: شمشير آن حضرت خداست و ذوالفقار پارهآهني بيش نيست.
از جنيد در استنباط اين حديث: «لَو تَوکّلْتُم عَلَي الله، عزَّ و جَلَّ، حَقَّ التْوکّلِ لَرزَقکُم کما يرزُقُ الطَيرَ تَغْدُو خُماصاً وَ تَروحُ بِطاناً»: اگر به شايستگي بر خدا توکل کنيد، هر آينه شما را روزي دهد، همان‌گونه که پرندگان را روزي مي‌رساند، شب گرسنه‌اند و روز سير^۳.پرسيدند و گفتند: پرندگان را مي‌بينيم که در طلب روزي از جايي به جاي ديگر حرکت مي‌کنند و خسته مي‌شوند. جنيد گفت: خداي پاک فرموده است: إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَّهَا؛ ما آنچه بر روي زمين است، زينت براي زمين قرار داديم^۴ . پريدن پرندگان و حرکت آنها از جايي به جاي ديگر، به سبب زينتي است که خداي تعالي در اين آيه ياد فرموده است و پريدن پرندگان را زيور زمين قرار داده است.
از جنيد تأويل اين حديث: «اِسْتَغْفِرُوا الله، عَزَّ و جَلَّ وَ تُوبُوا اِليهِ فَانّي اَتُوبُ اِلَيهِ فِي اليومِ مِأةَ مَرَّةِ»: از خداي توانا و بزرگ آمرزش بخواهيد و توبه کنيد من در هر روز صد مرتبه توبه مي‌کنم،^۵را پرسيدند، گفت: حال پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله با خداي بزرگ با هر دمي در افزايش بود، هر گاه به افزوده حالي از شرف مي‌رسيد خداوند، افزودن‌تر از دم پيشين بر حال شريف وي مي‌افرود، بدين جهت از خدا آمرزش مي‌طلبيد و توبه مي‌کرد.
تأويل حديث: «اَلدُّنيا مَلْعُونَةٌ وَ مَلْعُونٌش ما فيها اِلّا ذِکْر الله»: دنيا و آنچه در آن است لعنت شده است جز ياد خدا.^۶را از سهل پرسيدند، گفت: غرض از ذکر خدا در اينجا پرهيز از حرام است، وقتي حرامي پيش آيد، بايد خدا را ياد کرد چون مي‌دانيم که خداي تعالي بر همه چيز آگاه است و ياد او آدمي را از حرام دور مي‌سازد.
از واسطي پرسيدند: تأويل اين کلام نبوي: «جُبِلَ وَلي الله، عَزَّ و جَلَّ، عَلَي السَّخاءِ وَ حُسْنُ الْخُلقِ»: (ولي خدا بزرگ، با سرشت بخشندگي و جوانمردي است)چيست؟ گفت: بخشندگي ولي خدا در اين است که جان و دلش را به خدا بخشد و جوانمردي وي در اين است که خوي خود را با خواسته و تدبير خداوند يکسان سازد.
در تأويل اين سخن نبي اکرم که در حال مرگ فرمود «وا کرباه» گفته‌اند: به هنگام رحلت آن حضرت،‌ مراتب بلند او را به وي نشان دادند، با ديدن آنها دردِ مرگ برايش آسان شد و فرمود: واي از درد