قرآن و صحيفه سجاديه؛ درونمايه‌های مشترک - صفحه 135

أَ هُمْ يقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنا بَينَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيرٌ مِمَّا يجْمَعُونَ. ۱
4. توحيد در اطاعت: يگانه پرستي خدا در فرمان‌بري، توحيد اطاعت ناميده مي‌شود. انسان در منطق ديني بايد در همه کارهاي خود تنها از خدا اطاعت کند. در نگرش ديني زيبنده نيست که آدمي در اعتقاد يکتا پرست باشد و در رفتار، از غير خداوند فرمان بَرَد. فرمان رواياني که به دستورات خدا بي‌اعتنا باشند و خود فرمان صادر کنند، طاغوت ناميده مي‌شوند و کساني در زمره اولياء خداوند قرار مي‌گيرند که از خدا اطاعت کنند و از هر چه غير اوست دست شويند:
فَمَن يكْفُرْ بِالطَّغُوتِ وَ يؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَي لَا انفِصَامَ لَهَا. ۲
يکتا پرستي با هيچ فرمان‌برداري ديگر فراهم نمي‌آيد. قرآن حتي فرمان بردن از نفس را هم ـ که در توهم انسان به او بسيار نزديک است ـ را رد مي‌کند، و در توبيخ فرمان‌برداران از نفس مي‌فرمايد:
أَ فَرَأَيتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ. ۳
امام سجاد عليه السلام در مناجات خويش، از پيروي هواي نفس و نيز از بزرگ شمردن اطاعت خداوند به خداي تعالي پناه مي‌برد و توحيد در اطاعت را خواستار است:
اللَّهُمَّ إِني أَعُوذُ بِكَ من... مُتَابَعَةِ الْهَوَي. .. وَ اسْتِكْبَارِ الطَّاعَةِ.۴
صحيفه سجاديه نه تنها اطاعت از طاغوت را نفي مي‌کند، بلکه مدد جستن از ستمگران را هم با روح قرآن سازگار نمي‌داند. امام سجاد عليه السلام فرمود:
اللَّهُمَّ إِني أَعُوذُ بِكَ من. ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِماً.
دعاي امام اشاره است به آيه:
رَبِّ بِما أَنْعَمْتَ عَلَي فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيراً لِلْمُجْرِمِينَ.۵
5. توحيد عبادي: بالاترين مرتبه توحيد، توحيد عبادي است. در اين مرتبه عابد تنها خدا را شايسته عبادت مي‌داند و در برابر خداوند نرمش و فروتني کند. ۶ آنان که به اين مقام دست يابند، خدا را با پيراسته‌جاني مي‌خوانند و در برابر فروتني و عبادت خدا هيچ نمي‌خواهند. زين العابدين عليه السلام، در توصيف عبادت فرشتگان توحيد عبادي آنان را توصيف کرد و فرمود:

1.سوره زخرف، آيه ۳۲.

2.سوره بقره، آيه ۲۵۶.

3.سوره جاثيه، آيه ۲۳.

4.الصحيفة السجادية، دعاي ۸.

5.سوره قصص، آيه ۱۷.

6.دانش‌نامه عقايد اسلامي، ص۱۲۱.

صفحه از 148