قرآن پژوهان دارد؛ براي نمونه، فرقان به معناي جدا کننده حق و باطل است. امام در دعاي خود معناي خاص‌تري از فرقان ارائه مي‌دهد و اعراب قرآن و تفصيل کتاب را چنين مي‌شناساند:
وَ فُرْقَاناً فَرَقْتَ بِهِ بَينَ حَلَالِكَ وَ حَرَامِكَ، وَ قُرْآناً أَعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرَائِعِ أَحْكَامِكَ وَ كِتَاباً فَصَّلْتَهُ لِعِبَادِكَ تَفْصِيلًا، وَ وَحْياً أَنْزَلْتَهُ عَلَي نَبِيكَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَيهِ وَ آلِهِ تَنْزِيلاً.۱
نمونه ديگر تبيينِ تفسيري آيات است؛ براي نمونه، تفاسير لغوي و روايي در باره آيه 48 سوره نجم را به اختصار مقايسه مي‌کنيم:
وَ أَنَّهُ هُوَ أَغْني وَ أَقْني.
و هم اوست كه بي نياز كرد و سرمايه بخشيد.
«اغني» از ماده «غني» به معناي بي‌نيازي ۲ است، و «اقني» از ماده «قنيه» (بر وزن جزيه) به معناي اموال و سرمايه هايي است كه انسان ذخيره مي كند. ۳ بنا بر اين «اغني» به معناي برطرف کردن نيازمندي‌هاي فعلي است و «اقني» به معناي بخشيدن مواهب ذخيره‌اي، مانند باغ و املاک و يا امور معنوي مانند بخشيدن روحيه رضامندي است که سرمايه‌اي فناناپذير است. اميرمؤمنان عليه السلام آيه را چنين تفسير کرده است:
أغني كل إنسان بمعيشته و أرضاه بكسب يده؛۴
خداوند هر انساني را (با فراهم آوردن وسيله) زندگاني‌اش بي‌نياز و به دسترنج خويش خرسندش کرد.
امام سجاد عليه السلام با تلميح همين آيه، منشأ توانگر ساختن و سرمايه بخشيدن خداوند را «فضل» و «منّ» حق‌تعالي مي‌داند. به ديگر سخن، برتري خداوند و نعمت سترگ اوست که انسآنها سرمايه‌دار و بي‌نياز و خرسند مي‌شوند. دعاي امام چنين است:
وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ؛۵
به فضل خويش ما را بي نياز گردانيد و به نعمت سترگ خود سرمايه امان بخشيد.
نمونه ديگر از تبيين لغوي قرآن واژه «مدرارا» در آيه زير است:
وَ يا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيهِ يرْسِلِ السَّماءَ عَلَيكُمْ مِدْراراً وَ يزِدْكُمْ قُوَّةً إِلي قُوَّتِكُمْ وَ لا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ. ۶
1.الصحيفة السجادية، دعاي ۴۲.
2.العين، ص۴۵۰.
3.همان، ص۲۱۷.
4.تقسير القمي، ج۲ ص۳۳۹.
5.الصحيفة السجادية، دعاي ۱.
6.سوره هود، آيه ۵۲.
