قرآن و صحيفه سجاديه؛ درونمايه‌های مشترک - صفحه 147

امام خود و خانواده را از شرّ شيطان در پناه قرآن قرار مي‌دهد، ۱ آن‌سان که قرآن دستور داده است ۲ . حتي مبارزه منفي امام با دشمنانش نيز برگرفته از آموزه‌هاي قرآني است. امام در دعاي 48، مشروعيت خلفايي را که در جايگاه امامان نشسته‌اند، به چالش مي‌کشاند و سپس آنان را لعنت مي‌کند. در منطق قرآني، آزار دهندگان خدا و پيامبر( ۳ ، کتمان کنندگان نشانه‌هاي روشن هدايت، ۴ دروغگويان ۵ و ستم‌‌کاران ۶ شايسته لعن و نفرين‌اند. کساني که رابطه ژرف قرآن و صحيفه را دريافته‌اند، بي‌گمان مفهوم لعنت را در کلام امام در مي‌يابند:
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الآْخِرِينَ، وَ مَنْ رَضِي بِفِعَالِهِمْ وَ أَشْياعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ.۷
نمونه ديگري که بيانگر روح مشترک قرآن و صحيفه سجاديه است، رابطه رضامندي و ميزان اعتماد انسان به دانش الهي است. در قرآن مي‌خوانيم:
عَسي أَنْ تَكْرَهُوا شَيئاً وَ هُوَ خَيرٌ لَكُمْ وَ عَسي أَنْ تُحِبُّوا شَيئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللهُ يعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ. ۸
خوش و ناخوش دانستن کارها از آن روست که انسان از حکمت الهي آگاهي ندارد و چنانچه به حکمت الهي دست يازد، بي‌ترديد، تحمل مشکلات براي انسان آسان خواهد شد. قرآن مجيد سبب ناخشنودي انسان از گرفتاري‌ها را بي‌اطلاعي از علم الهي مي‌داند و امام سجاد عليه السلام نيز در دعاي خود مي‌خواهد تا اطاعت محض خدا نصيب وي شود؛ به گونه‌اي که خوشنودي و ناخشنودي‌اش با خواست الهي همسان شود:
وَ أَلْهِمْنَا الِانْقِيادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَينَا مِنْ مَشِيتِكَ حَتَّي لَا نُحِبَّ تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْتَ، وَ لَا تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ، وَ لَا نَكْرَهَ مَا أَحْبَبْتَ، وَ لَا نَتَخَيرَ مَا كَرِهْتَ.
نکته زيبا در اين دعا، در کنار آيه ياد شده، بيانگر آن است که انقياد و اطاعتي ما را به مقام رضا مي‌رساند که از روي علم باشد و هر چه علم انسان به خداوند افزون شود، واکنش‌هايش در برابر

1.دعاي ۲۳: وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيتِي مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ.

2.سوره آل عمران، آيه ۳۶: إِنِّي أُعِيذُها بِكَ وَ ذُرِّيتَها مِنَ الشَّيطانِ الرَّجِيمِ.

3.۱۰۵. سوره احزاب، آيه ۵۷: إِنَّ الَّذِينَ يؤْذُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِيناً.

4.سوره بقره، آيه ۱۵۹: إِنَّ الَّذِينَ يكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيناتِ وَ الْهُدي مِنْ بَعْدِ ما بَينَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ أُولئِكَ يلْعَنُهُمُ اللهُ وَ يلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُونَ.

5.سوره آل عمران، آيه ۶۱: فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَي الْكاذِبِينَ.

6.سوره هود، آيه ۱۸: أَلا لَعْنَةُ اللهِ عَلَي الظَّالِمِينَ.

7.الصحيفة السجادية، دعاي ۴۸.

8.سوره بقره، آيه ۲۱۶.

صفحه از 148