بايسته‌ها و نبايسته‌های عيب‌جویی و ستايش ديگران

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : محمد تقی مصباح یزدی

چکیده :

اين مقاله به شرح كلام اميرمؤمنان علي عليه السلام در خصوص صفات شيعيان مي‌پردازد. ازجملة اين صفات، ستايش ديگران است. اين فقره، به بايسته‌ها و نبايسته‌هاي ستايش و تمجيد از ديگران مي‌پردازد. اينكه آيا در اسلام، ستايش و تمجيد ديگران، امري پسنديده و نيكوست يا ناپسند؟ پاسخ آن، بسته به شرايط و موارد دارد؛ يعني چنان نيست كه ستايش از هركس، در هر جا، به هر شكل پسنديده باشد و يا كتمان صفات نيك ديگران و نستودن آنان ناپسند؛ بلكه گاهي ستايش و تمجيد واجب، گاهي مستحب، و گاهي درمانگر برخي بيماري‌هاي اخلاقي مانند حسد و گاهي نيز حرام و نكوهيده است؛ گاهي در ازدواج و يا احراز پست و مقام سياسي، در مقام مشورت غيبت و عيب‌جويي از ديگران واجب است. هرچند ستايش از ديگران و بيان فضايل آنان در نبودنشان فضيلت است، اما دربارة همة افراد اين حكم يكسان نيست. اما همواره ستايش از مؤمن نيكو خصال، با هدف برانگيختن محبت مردم ارزشمند است.
در داستان هابيل و قابيل و داستان حضرت يوسف در قرآن، نقش حسد بر برادران نمود و جلوه‌گر است؛ زيرا ستايش يكي،‌ موجب حسد ديگران شده است. يكي از بهترين راه‌كارهاي از بين بردن حسد، تمجيد و ستايش كسي است كه به او حسد مي‌ورزد.