واکاوی معنای «رَجُلٌ مَطلُوب» در حدیث عنوان بصری

نشریه : مطالعات فهم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی حسن نیا
پديدآورنده : محسن خاتمی

چکیده :

وجود کنایات، اشارات، تعریض‌ها، عبارات دشوار و واژگان غریب در متون روایی رسیده از معصومین(ع)، موجب شده تا کار ترجمه و فهم معنای دقیق روایات دشوار به نظر رسد. توجه به رویدادهای تاریخی و معنای نخستینِ واژه‌ها در زمان صدور روایات و نیز در نظر گرفتن فضا و سبب صدور احادیث و سیاق عبارات، موجب فهم صحیح گزارش‌ها و روایات صادره از معصومان (ع) خواهد بود. عبارت «إنّی رَجُلٌ مَطلوُبٌ»، که در حدیث «عنوان بصری» از سوی امام صادق (ع) به کار برده شده، از جمله تعریض‌هایی است، که افزون بر این، در بسیاری دیگر از متون روایی، تفسیری، ادبی و تاریخی شیعه و سنّی نیز دیده می‌شود. مطالعات فقه ­الحدیثی در قرائن درون و برون‌متنی و بهره‌گیری از روش معناشناسی واژگان نشان از آن دارد که از میان احتمالات گوناگون در معنای این تعریض، تنها یک احتمال پذیرفتی است: «تحت تعقیب یا نظر دستگاه حکومتی». نوشتار حاضر بر آن است تا با به کارگیری روش‌های فقه ­الحدیثی، توجه به رابطۀ هم‌نشینی واژگان و کاربست آن در دورۀ حضور و نیز در متون متقدم و متأخر، معنای صحیح این تعریض را از لسان اهل بیت(ع) واکاوی کرده، به ارزیابی و نقد احتمالات مطرح شده بپردازد.