بارى ديگر در عرصه روايت و درايت حديث - صفحه 568

بيشتر از سى سال داشته است. كلينى دو سال آخر عمر خود را در بغداد به سر برده و چون ابن قولويه از شاگردان كلينى در شهر رى بوده مى توان سن او را در هنگام شاگردى چيزى ميان 20 تا 30 سال تخمين زد.
محمد بن احمد بن عبداللّه صفوانى در سال 358 وفات يافته است يعنى تنها 29 سال بعد از كلينى حيات داشته است. لذا به طور معمول نمى توان در هنگام شاگردى در محضر كلينى (327ق) نوباوه يا نوجوان باشد.
محمد بن ابراهيم نعمانى وفات يافته در بعد از سال 342ق در بغداد نزد كلينى تلمذ كرده و در اين هنگام على الظاهر نوجوان يا نوباوه نبوده است.
هارون بن موسى تلعكبرى متولد سال 291ق ۱ و متوفاى سال 385ق بوده است. سن او در هنگام وفات كلينى 38 سال بوده و چون در بغداد به محضر كلينى آمده لذا در زمان تلمذ، نه نوجوان بوده و نه نوباوه بلكه مردى در كمال سن و پختگى علمى بوده است.
4. آقاى بهبودى نوشته اند: «زادگاه خود را پشت سر گذاشت... به بغداد رفت. در بغداد سرى به كرخ كه مهد تشيع و مركز تحقيق و تتبع بود زد و آنجا را براى عرضه كتاب كافى صالح نديد. از جسر بغداد گذشت، و در مركز اهل سنت خانه اى اجاره كرد، و به مسجد محل رفت، و جزوه هاى كتاب كافى را روى زمين چيد...»
اين گونه مسافرت ها و نظم و ترتيبى كه در مورد آن گفته شده در هيچ مأخذ قديم يا جديد ديده نمى شود. پيش از اين ديديد كه ما بر اساس ملاك، مولد، موطن و مسكن شيوخ كلينى و شاگردان او معتقد به مسافرت هاى متعدد ايشان هستيم بويژه كه بعضى از بزرگان دانشمندان قديم نيز كلينى را به سفر براى كسب حديث و در جستجوى علم توصيف كرده اند.
اما آنچه آقاى بهبودى مى گويند: «ايشان در بغداد سرى به محله شيعه نشين كرخ زد اما آنجا را براى عرضه كافى صالح نديد» دقيقا برخلاف آن چيزى است كه در

1.طبقات اعلام الشيعه القرن الرابع، ص ۳۲۹.

صفحه از 570