نقد و تحقيقى در زمينه شروح كافى - صفحه 114

بارى به دليل اشكال هايى كه بر هر دو مسلك قرائن و توثيق وارد است، نگارنده از هر دو روش صرف نظر كرده و با نقدها و اصلاح هايى كه در آن دو به انجام رسانده و بر پايه يك نظريه عمومى در باب ادراكات غير اولى و غير متافيزيكى و غير صورى مسلك سومى را براى تصحيح احاديث به نام «مسلك تجميع» برگزيده است.
اين مسلك، بخشى از طريقه قرائن را در خود دارد و مسلك توثيق را نيز به عنوان عنصرى از عناصرى خويش مى پذيرد. اما از يك سو اطلاق يا موضوعيت مسلك توثيق را نفى كرده و آن را تنها به سان عنصرى از تجميع منظور داشته است و از سوى ديگر قرائن ذهنى و شخصى را از قرائن عينى جدا ساخته و صرفا بدانها بها داده و براى شناختشان ضابطه ها و تعريف هاى مشخص و همگانى و تفسيرپذيرى را به سامان رسانده است.
تحقيق هايى كه بر پايه تجميع در زمينه هاى گوناگون و از آن جمله در زمينه اسناد احاديث به انجام مى رسند، تحقيقاتى نقد پذيرند كه مى توان جاى اشكال و بحث را در آنها مشخص كرد و انگشت روى يك نقطه به عنوان نقطه ضعف يا قوت گذارد، زيرا اين بررسى ها و تحقيق ها بر اساس قواعد و تعاريفى سامان مى گيرند كه هم مى توان تحقيق هاى متكى بدان ها را به دقت سنجيد.
در پرتو روش تجميع، اعراض ها و ردها و هم پذيرش ها و تصحيح هاى قدما و متأخران چهره اى آشكار مى گيرند و به ارزيابى و نقد تن مى دهند.
احاديث كافى بر طبق مسلك توثيق به چهار يا پنج قسم به اين گزارش تقسيم مى شوند: 1. صحيح، 2. حسن، 3. موثق، 4. قوى، 5. ضعيف. بنابر طريقه قرائن تنها دو قسم دارند 1. صحيح، 2. ضعيف. گو اين كه نزد قدما، اكثر آنها از جمله صحاح به حساب آمده اند.
بر مسلك تجميع نيز بيش از دو قسم ندارند، يا صحيحند يا ضعيف. گرچه مى توان گفت اكثر آنها در مجموعه صحاح قرار دارند و تنها اندكى فاقد علايم خارجى صحت مى باشند و در ميان اين اندك آن دسته اى كه داراى ضد قرائن اند (= قرائن پاد مجموعه ها) بسى اندك و ناچيزند.

صفحه از 154