نگاه فقه‌الحدیثی به روایت «مَن قال یَعلَمُ اللّه لمِا لا یَعلَمُ اللّه»

نشریه : حدیث حوزه

نویسنده : پديدآورنده : محمد جواد احمدی

چکیده :

علم، از صفات کمال خداوند است و هیچ محدودیتی ندارد. قرآن مجید احاطۀ علم خداوند را به همه‌چیز می‌داند و مکرر تأکید می‌کند که خدا بر هر چیزی داناست. شیخ صدوق روایتی از امام صادق علیه السلام نقل کرده که می‌فرماید: «مَنْ قَالَ یعْلَمُ اللَّهُ لِمَا لَا یعْلَمُ اللَّهُ اهْتَزَّ الْعَرْشُ إِعْظَاماً لِلَّهِ عَزَّوَجَلّ‏»؛ هر کس دربارۀ آنچه خدا نمی‌داند، بگوید: خدا می‌داند، عرش خدا به خاطر تعظیم خداوند به لرزه می‌افتد. ظاهر روایت با دیگر آموزه‌های قطعی اسلام، تعارض دارد چراکه در اینجا دربارۀ ندانسته‌های خداوند سخن می‌گوید. برای مخاطب این سؤال مطرح می‌شود، آیا چیزی هست که خالق هستی از آن بی‌اطلاع باشد؟ نوشتار حاضر برای نخستین بار، با بررسی روایت در منابع مختلف، این مشکل را پاسخ می‌دهد. به همین منظور، به نسخه‌شناسی روایت مذکور پرداخته و اسناد و محتوای روایت را مورد کنکاش قرار داده است. بحث پیش‌رو در تصحیف، رجال، مشکل الحدیث و فقه الحدیث کاربرد دارد.