بررسی تاریخی «قرائة العامة» و ارتباط آن با روایت حفص از عاصم
سال
هشتم / شماره پیاپی
16 /
صفحه
159-186
چکیده :
قرائت قرآن، یکی از مهمترین مسائل تاریخ قرآن کریم است، درباره زمان پیدایش اختلاف قرائات، انتساب آن به پیامبر یا قراء، تواتر قرائات، قرائات سبع و... دیدگاههای متعددی از جانب قرآن پژوهان شیعه و اهل سنت ارائه شده است، به نظر میرسد، روشی که تا کنون برای این پژوهشها، از جانب قرآن پژوهان مسلمان استفاده شده است، بیشتر مبتنی بر اعتماد به گزارشهای روایی عصر اموی بوده است، با توجه به امکان وجود جعل و تحربف در گزارشهای تاریخی به نظر میرسد، روش مطالعه اسناد و شواهد، در این زمینه روشی سودمند باشد.
این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش است که؛ آیا قرائتی عمومی و مورد اتفاق قبل از توحید مصاحف عثمان و یا بعد از آن، که با قرائت امروز مسلمانان همخوانی داشته باشد، وجود داشته است؟ آیا قرائت توده مسلمانان در عصر حاضر، بر اساس روایت حفص از عاصم است، یا همان قرائت العامه در صدر اسلام است؟ بررسی نمونهها و شواهد در کتب تفاسیر قرن دوم هجری نشان میدهد، در آن زمان در بین دانشمندانی چون فراء، اخفش، ابوعبیده معمر بن مثنی، ... قرائتی وجود داشته که از آن تعبیر به «قراءة العامة» میشده است، و آن قرائت با قرائت امروز مسلمانان انطباق دارد، این مطالعه با روش مطالعه تاریخیِ شواهد و مدارک صورت گرفته است. شاهد دیگر، مقایسه نسخه خطی صنعاء از مصاحف عثمانی، با مواردی است که تنها حفص از عاصم، به آن قرائت خوانده است. مصحف صنعاء بر اساس سایر قرائات است لذا این احتمال وجود دارد که دوره پیدایش اختلاف قرائات، بعد از توحید مصاحف، توسط عثمان بوده است.
کلیدواژههای مقاله :قرائت؛ قراءة العامه؛ روایت حفص از عاصم؛ فراء؛ قرائات سبع