ثقة الاسلام كلينى (متوفاى 329 ق) - صفحه 217

به شهرى شيعه نشين معروف بود. «رى» در آن زمان شهرى بزرگ بود و عقايد و مذاهب گوناگونى در كنار هم و در آرامش كامل در آن جا به حيات خود ادامه مى دادند. اما اين آرامشگاه دستخوش حركت هاى سياسى مى شد. فرقه اسماعيليه با انگيزه تسلط بر ايران در اين نقطه بيش از ديگران سرمايه گذارى كرده بود و به ترويج و تبليغ تفكر و آراء خود مى پرداخت. از اين رو «رى» به نقطه برخورد آراء و انديشه هاى فرقه اسماعيليه و مذاهب شافعى، حنفى و شيعه تبديل شده بود. كلينى در اين زمان در كنار گذراندن تحصيلات خود نه تنها با عقايد و انديشه هاى ديگر مذاهب و فرقه ها آشنا شد بلكه به ماهيت واقعى بعضى از اين فرقه ها كه مى رفت تشيع را از مسير واقعى اش خارج كنند پى برد. او درد را شناخت و درمان را تشخيص داد. درد، جدايى مردم از سخنان اهل بيت عليهم السلام و دارو، رساندن اين سخنان به مردم بود. او در اين زمان هدف خويش را برگزيد و به دور از هياهو مسير خود را مشخص كرد و تصميم گرفت به فراگيرى و نوشتن احاديث بپردازد. از اين رو در محضر استادان بزرگى چون «ابوالحسن محمد بن اسدى كوفى ساكن رى» ۱ به فراگيرى حديث پرداخت و در نوشتن و بحث و گفتگو پيرامون احاديث از خود شايستگى بسزايى نشان داد. او بيشتر وقت زندگى خود را صرف حديث كرد. اما با اين حال از واقعيت هاى اطراف خويش و از مسائلى كه شيعيان با آن دست به گريبان بودند، غافل نبود. او از كسانى نبود كه عزلت گزيند و فقط به فكر نجات خويش باشد، بلكه در دوران هاى پر آشوب همواره همگام و همراه با جامعه شيعى بوده. در دورانى كه «قرمطيان» با عقايد التقاطى خود، كه مخلوطى از عقايد زردشتى، مانوى و اسلامى بود ۲ به مبارزه با عقايد و مقدسات مسلمين پرداختند، كلينى با شجاعت شيعى خويش عقايد آنها را به نقد كشيد و براى آگاه كردن شيعيان از اين حركت انحرافى كتاب الرد على القرامطه را نوشت و در دسترس شيعيان قرار داد.

1.مفاخر اسلام، على دوانى، ج ۳، ص ۲۶.

2.فرهنگ فرق اسلامى، محمد جواد مشكور، ص ۳۹۵.

صفحه از 224