به عنوان يكى از اسباب غيبت حضرت در روايات مطرح شده عملكرد ويژه اى را از سوى نايبان آن حضرت ايجاب مى كند، بنابراين چه بسا آن بزرگواران نمى خواسته اند كه در مسائلى كه طرق ظاهرى براى حل آن وجود دارد، ارتباطى با شيعيان داشته باشند، شايد به همين جهت نواب اربعه هيچ يك به عنوان مرجع علمى طايفه اماميه مطرح نبوده اند.
ارتباط شيعيان با نوّاب بيشتر براى حل معضلاتى بوده كه تنها از طريق غيبى حل مى گردد، به عنوان نمونه درخواست على بن بابويه براى بچه دار شدن، تقاضاى ابو غالب زرارى براى حل مشكل جدى خود با خانواده و... در همين راستا قرار مى گيرد.
براى آشنا شدن با عملكرد نوّاب حضرت در فضاى تقيه، به اين ماجرا بسنده مى كنيم كه جناب حسين بن روح به جهت تقيه مجبور به شركت در مجلس مقتدر عبّاسى بوده، وى به ناچار در اين مجلس بر تفضيل خلفاى ثلاثه بر حضرت امير عليه السلام تصريح مى كند و كسى از شيعيان كه به طور خصوصى بر اين مطلب ايراد گرفته تأكيد مى كند كه اگر از اين اعتراضات بكند، از او كناره مى جويد.
وى خادم خود را كه معاويه را لعن كرده از كار بر كنار كرده و وساطت ها براى باز گرداندن وى بى اثر مى باشد. ۱
با توجه به چنين جوّ مخاطره آميز اقدام به عرضه كتاب مفصّلى همچون كافى طبيعى بنظر نمى آيد.
4. اساسا رسم عرضه كتاب بر ائمه عليهم السلام رسم شايعى نبوده، نسبت كتب عرضه شده به كتب عرضه نشده اندك است. ۲
5 . عرضه كتاب بر نايبان امام زمان عليه السلام بسيار نادر است، تنها كتاب التكليف شلمغانى است كه بر جناب حسين بن روح عرضه شده است كه اين امر به جهت ويژگى خاص شلمغانى بوده كه سابقا از وابستگان نظام وكالت بوده ولى سپس منحرف گشته، مشكلات اجتماعى عقيدتى ويژه اى براى جامعه شيعى فراهم كرده است.
1.غيبة طوسى:، ص ۳۸۴/۳۴۷ ـ ۳۸۶/۴۸۹.
2.ر. ك: مع الكليني و كتابه الكافي: ۲۳۳ ـ ۲۳۵.
