كتاب فوق نيز در تمام خانه هاى شيعيان حضور داشته، لذا بررسى صحت و سقم آن بطور جدى لازم بوده است و مسأله مهم هم در اين زمينه اين بوده كه آيا شلمغانى خود رواياتى از اين كتاب را جعل كرده است يا خير؟ آيا در اين كتاب تدليس شده يا خير؟ و اين گونه احتمالاًت در مورد كافى نبوده است.
از سوى ديگر احتمالاً كتاب شلمغانى سند نداشته، لذا بررسى صحت و سقم مطالب آن از طريق بررسى اسناد روايات ميسر نبوده است لذا نمى توان كافى را بدان قياس كرد.
گفتنى است كه شيخ طوسى پس از نقل ماجراى عرضه كتب شلمغانى (معروف به ابن أبى عزاقر) بر حسين بن روح، با سند از قول سلامة بن محمد نقل مى كند كه شيخ حسين بن روح رضى الله عنه كتاب التأديب را به قم فرستاد و از جماعة فقهاء خواست كه در اين كتاب بنگرند و مطلبى را كه با آن مخالف هستند بيان كنند.
فقهاى قم در پاسخ به وى نوشتند كه تمام مطالب آن صحيح است مگر اين نكته كه زكات فطره در طعام (گندم) نصف صاع است ولى به نظر ما در طعام همچون شعير است و زكات فطره آن يك صاع است. ^۱
روشن نيست كه كتاب التأديب چه كتابى است و مؤلف آن كيست؟ و آيا در نام اين كتاب تحريفى رخ نداده است.
بهر حال اين ماجرا نشان مى دهد كه حسين بن روح در ارزيابى كتاب ها نظر فقهاى قم را جويا مى شده است نه اين كه خود كتاب را بر حضرت عرضه كند، از اين امر برمى آيد كه بنا نبوده است كه روش اخذ و اقتباس و ارزيابى احاديث از روش هاى غير متعارف صورت گيرد.
بهر حال غير از اين دو كتاب، ارزيابى هيچ كتابى از كتاب هاى قرن سوم از سوى نايبان امام زمان عليه السلام انجام نگرفته است.
6 . اگر كافى بر امام زمان عليه السلام عرضه شده بود، آيا كلينى خود در مقدمه كتاب يا در