پژوهشى جديد در كتاب كافى - صفحه 307

بن عبد اللّه عن سهل بن زياد جميعا عن على بن مهزيار... .
افزودن «عن» بعد از واو رسم متعارف صاحب وسائل است كه در اسناد تحويلى چنين رفتارى در پيش مى گيرد، ولى افزودن «بن عبد اللّه » در وسائل مرسوم نيست و ظاهرا از غلط نسخه مى باشد. على بن محمد در اين سند على بن محمد كلينى است و در سند تعليق يا تحويل وجود ندارد بلكه سند كاملاً عادى است.
نمونه دوم: كافى ۱
5 . محمد بن يحيى عن احمد بن محمد عن الحسين بن سعيد...
6 . محمد بن احمد عن محمد بن اسماعيل...
صاحب وسائل سند دوم را در وسائل ۲ به نقل از محمد بن يحيى از محمد بن احمد از محمد بن اسماعيل آورده است، با اين كه ظاهرا سند دوم مصحف بوده و نسخه درست به احتمال زياد «محمد عن احمد» مى باشد، مراد از محمد، محمد بن يحيى، و مراد از احمد، احمد بن محمد بوده و سند معلّق نيست.
سهل بن زياد در آغاز اسناد كافى سهل بن زياد در آغاز اسناد بسيارى از كافى واقع است كه با توجه به ذكر وى در سند قبل تعليق سند واضح است، ولى در مواردى چند در سند قبل نام وى ديده نشده است. (3: 135/16، 165/1، 166/2، 4: 13/3، 82/7، 17/5، 187/12، 493/5 6: 60/14، 323/7، 324/9، 434/17 ـ 21، 474/7 و 8، 516/ذيل 3).
با توجه به نسبت اندك اين موارد نسبت به كل روايات سهل بن زياد در كافى (حدود يك درصد) نمى توان با اين اسناد، روايت مستقيم مؤلف را از سهل بن زياد به اثبات رسانيد، در تجريد الأسانيد ۳
اشاره مى كند كه ظاهرا سهل بن زياد از شيوخ كلينى نيست، لكن با توجه به روايات فوق (ايشان 7 سند را ذكر كرده اند) اين احتمال وجود دارد كه كلينى اواخر زمان سهل بن زياد را درك كرده و اين روايات اندك را از وى

1.كافى، ج ۴، ص ۳۳۹ و ۳۴۰.

2.وسائل الشيعة، ج ۱۲، ص ۳۶۱، ح ۱۶۵۱۲.

3.تجريد الأسانيد، ج ۱، ص ۱۸۶.

صفحه از 342