پژوهشى جديد در كتاب كافى - صفحه 308

شنيده و بعد از وفات وى بقيه روايات او را از شاگردانش اخذ كرده است.
البته مظنون آن است كه واسطه در اين اسناد از قلم ناسخان سهوا افتاده يا مصنف به روش معلوم خود در روايت با واسطه از سهل اعتماد ورزيده و سند را معلّق نموده يا تعليق به اعتماد اسناد دور دست مى باشد.
البته احتمال ديگرى هم در برخى موارد مى رود كه در ترتيب احاديث كتاب جابه جايى صورت گرفته باشد.
بهر حال با عنايت به پراكندگى اين اسناد، احتمال شاگردى كلينى نسبت به سهل، بعيد مى نمايد.
«بإسناده» در اسناد كافى عبارت «بإسناده» در اسناد كافى به دو گونه است:
گونه اول: در آغاز سند واقع است.
گونه دوم: در ميانه سند قرار گرفته است.

«بإسناده» در آغاز اسناد كافى

اين تعبير در اسناد زيادى آغازگر حديث مى باشد، قرائن همچون ظاهر سياق احاديث و مصادر ديگرى كه روايت را نقل كرده اند نشان مى دهد كه اين عبارت به معناى «بهذا الإسناد» مى باشد.
توضيح اين كه پس از اين عبارت گاه نام راوى قرار مى گيرد همچون و بإسناده عن على بن أبى حمزة ۱ و گاه نام معصوم عليه السلام ، همچون و بإسناده قال قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله . ۲
در قسم نخست در تمامى موارد در سند قبل نام راوى آغاز سند مورد بحث آمده است، اين امر نشان مى دهد كه مراد از «بإسناده» اشاره به سند قبل است كه هماره نام راوى در سند قبل آمده نمى تواند تصادفى باشد.
به عنوان نمونه: محمد بن يحيى عن أحمد بن محمد عن ابن محبوب عن مالك بن عطية... . ۳

1.كافى، ج ۴، ص ۵۰۲، ح ۵.

2.كافى، ج ۲، ص ۷۹، ح ۶، و ص ۲۶۳، ح۱۴ و ص ۲۹۵، ح ۸ و موارد ديگر.

3.كافى، ج ۶، ص ۱۸۸، ح ۱۳.

صفحه از 342