2 . فقه الحديث (دراية الحديث)

فقه الحديث ، به همراه اصول حديث (رواية الحديث) ، دو ركن علم الحديث به شمار مى روند. موضوع فقه الحديث، متن حديث است و هدف آن ، فهم معنا و مقصود اصلى احاديث است .
از نام هاى ديگر اين علم ، «شرح الحديث، نقد متن الحديث، نقد نصّ الحديث، متن شناسى حديث، نقد و بررسى متن حديث» ، ذكر شده است كه هر كدام به نوعى، به بررسى متن حديث و فهم معناى آن اشاره دارند.
امّا اصول الحديث ، به بررسى سند روايت مى پردازد و هدف از آن ، شناخت حديث صحيح از غير صحيح يا ضعيف از قوى است.

3 . فهم حديث و رابطه آن با مورد صدور حديث

در كتب علوم حديثى ، به مباحث مختلفى كه مربوط به فهم متن حديث هستند ، اشاره شده است از جمله :
الف . امور مهمى كه در فهم حديث مؤثّرند . مانند: عرضه محتوايى حديث بر قرآن؛ تحقيق در باره مورد صدور حديث و آنچه در فهم مدلول آن دخيل است؛ توجّه به اين كه حديث بر ظاهرش حمل شده است يا مراد، چيز ديگرى است و از متشابهات است؛ شناخت حديث عام، خاص، مطلق، مقيّد و... . ب: علوم متن را مى توان چنين تقسيم كرد:
1 . علوم متن ، به لحاظ گوينده آن مانند : حديث قدسى، حديث معصوم عليه السلام و قول صحابى ؛
2 . علومى كه متن حديث را شرح مى دهند ، مانند : غريب الحديث، و علل صدور حديث ؛
3 . علومى كه به لحاظ مقابله متن روايت شده با روايات ديگر ، حاصل مى شوند كه شامل: شناخت انواع حديث مقلوب، معلّل، مدرّج، مضطرب، مزيد، مصحّف، ناسخ و منسوخ، مختلف الحديث و... مى شود. ج . علوم متن ، عبارت اند از علومى كه نسبت به گوينده ، در نظر گرفته مى شوند و نيز شناخت غريب الحديث، ناسخ و منسوخ، اسباب ورود و... . همان طور كه ديده مى شود ، مورد صدور حديث ، يكى از مباحثى است كه مربوط به فهم متن حديث است. همچنين در بعضى از كتب علوم حديثى ، بحثِ مورد صدور ، در كنار مباحثى مانند ناسخ و منسوخ، غريب الحديث و مختلف الحديث ـ كه از مباحث مربوط به متن حديث هستند ـ ، مطرح شده است.