نباشد، روح القدس آن را به ایشان می‌رساند.۱
«روح من أمره» یا «روح» هم در آیینه روایات این کتاب چنین جلوه کرده است که آفریده‌ای بزرگ‌تر از ملائکه، جبرئیل و میکائیل است که به رسول خدا و ائمه خبر می‌رساند و استوارشان می‌سازد.۲ روح با هیچ‌یک از انبیای پیش از محمد صلی الله علیه و آله و سلم نبوده است۳ و به زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر زمین هبوط کرده و پس از او دیگر ره آسمان نگرفته، بلکه با ائمه همراه شده است.۴
1 - 3. گستره علم امام
صفّار به تقسیم علم خداوند به دو دسته «علم مبذول» (علم عام) و «علم مکفوف» (مکنون / علم خاصّ)،۵ بهره ائمه از آنها یا به دیگر سخن، گستره علوم ائمه آنها را تحلیل کرده است:
الف) علم مبذول
با بهره از بصائر الدرجات می‌توان این علم را چنین تعریف کرد: علم مبذول یا علم عام، علمی است که خداوند ملائکه، رسولان و انبیای خویش را بر آن آگاه ساخته۶ یا به دیگر سخن، علمی است که خدا در قالب تقدیر ریخته و امضا نموده است۷ و ائمه همه آن را می‌دانند.
صفّار با نقل روایاتی علم مبذول ائمه را به سه دسته «ماضی»، «غابر» و «حادث» تقسیم می‌کند.۸ با توجه به درون مایه احادیث می‌توان علوم «ماضی» و «غابر» را در قالب «علم ما کان و ما یکون» آورد و علم مبذول ائمه را از دیدگاه صفّار در این دو بخش بررسید.
الف - 1) علم ما کان و ما یکون
ائمه از آنچه در گذشته بوده (ما کان)، و آنچه در آینده تا قیامت، رخ خواهد داد (ما یکون)
1.. همان، ص۴۷۱ - ۴۷۴.
2.. همان، ص۴۷۵ - ۴۷۸، ص۴۸۱ - ۴۸۳، ص۴۸۳ - ۴۸۴، ح۱ - ۴.
3.. همان، ص۴۸۰ - ۴۸۱، ح۱ - ۴ ؛ ص۴۸۲، ح۱۱.
4.. همان، ص۴۷۷ - ۴۷۸، ح۱۲ - ۱۵.
5.. همان، ص۱۲۹، ح۱ و ۳؛ ص۱۳۱، ح۱۱ - ۱۲.
6.. همان، ص۱۲۹، ح۱ - ۲. برای دیدن احادیث هم مضمون، ر.ک: همان، ص۱۲۹ - ۱۳۲، ح۳ - ۱۸.
7.. همان، ص۱۳۳، ح۱.
8.. همان، ص۳۳۸ - ۳۳۹، ح۱.
