مدرسه حدیثی امامیه در بغداد - صفحه 147

عنوان «تلمیذ ابن‌ ابی‌عمیر»۱ یاد شده _ در بغداد فعال بوده است. با آن كه وی شمار زیادی از اصحاب امام صادق علیه السلام را ملاقات كرده،۲ اما از فعالیت‌های حدیثی وی اطلاع زیادی نداریم.

از دیگر سو، شاگردان یونس بن ‌عبدالرحمن، همانند شاگردان ابن ‌ابی‌عمیر در بغداد به نقل و انتشار حدیث اهتمام داشته‌اند. محمد بن ‌عیسی بن‌ عبید بغدادی شاگرد نام‌آور یونس۳ _ كه روایات زیادی در اختیار داشته۴_ بیش از دیگران در این زمینه نقش‌آفرین بوده است. جایگاه والای حدیثی محمد بن ‌عیسی، شمار زیادی از محدثان سایر نواحی امامی‌نشین را به بغداد كشاند و از این رو، منقولات وی را در مناطق دوردستی چون ماوراءالنهر منتشر گردید.۵ آثار عبیدی پس از غیبت صغریا نیز در میان حاملان حدیث امامیه در بغداد ترویج می‌شد و شیخ طوسی از طریق خط بغدادی به آثار وی دست یافت.۶ شاگردان دیگر یونس، مانند محمد بن ‌احمد بن ‌مطهر بغدادی۷ و عباس بن ‌موسی وراق، مقیم بغداد،۸ ظاهراً خط حدیثی وی را در بغداد ادامه می‌دادند.

نكته دیگر، آن كه ابوهاشم جعفری (م261ق)، مقیم بغداد،۹ از اصحاب سرشناس و مورد اكرام شماری از ائمه علیهم السلام ۱۰ و ظاهراً از هوادران یونس، كم و بیش در بغداد به نقل حدیث اهتمام داشته است.۱۱ البته در مرحله اخیر، یعنی نیمه اول قرن سوم، افزون بر دو طیف یاد شده، محدثان دیگری چون ابراهیم كرخی بغدادی، هارون بغدادی، ریان بن ‌صلت بغدادی، عمر بن ‌فرات بغدادی، حسن‌ بن ‌راشد آل مهلب بغدادی، علی‌ بن ‌بلال بغدادی، حمزه بغدادی، حسن بن ‌جعفر فافایی بغدادی، علی‌ بن ‌معبد بغدادی، علی‌ بن ‌سلیمان

1.. اختیار معرفة ‌الرجال، ج۲، ص۸۴۰.

2.. همان.

3.. رجال الطوسی، ص۳۹۱.

4.. نجاشی با تعبیر« کثیر الروایه، حسن التصانیف» از او یاد کرده است (رجال النجاشی، ص۳۳۳).

5.. «جریان شناسی فکری امامیه در خراسان و ماوراء النهر»، ص۹۵.

6.. فهرست الطوسی، ص۲۱۶ و ۲۱۷.

7.. رجال الطوسی، ص۴۰۱.

8.. رجال النجاشی، ص۲۸۰ و ۲۸۱.

9.. تاریخ بغداد، ج۸، ص۳۶۵

10.. وی حضرت امام رضا(، امام جواد(، امام هادی(، امام عسکری( و امام زمان( را درک کرده و در نزد آنان از جایگاهی رفیع برخوردار بوده است (فهرست الطوسی، ص۱۲۴).

11.. مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۳۶۲ – ۳۶۴.

صفحه از 159