روایات عاشورایی مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی در میزان نقد و بررسی - صفحه 163

مهلبی وزیر عزالدوله او را به بغداد خواند و مشاور ندیم خاص او شد و تا آخر عمر آن وزیر از وی جدا نگشت.۱ ابن ندیم _ که خود از معاصران او است _ از وی یاد کرده و آثاری از او را نام برده است.۲ در سال وفات ابوالفرج اختلاف وجود وجود دارد و سال‌های 356،۳ 357،۴ سیصد و شصت و اندی۵ را برای وفات او برشمرده‌اند. ابوالفرج اصفهانی نزد بزرگانی از جمله: أبوبكر بن ‌درید، أبوبكر ‌بن ‌الأنباری، علی ‌بن ‌سلیمان الأخفش، و إبراهیم نفطویه، ‏محمد ‌بن جریر طبری، جعفر‌بن‌قدامة و... تحصیل علم کرده است.۶

در هیچ جا به نظر نرسیده كه از این خانواده، كسی جز ابوالفرج به تشیع گراییده باشد و بعید نیست كه سبب دوستی آنان با علویان آن روزگار، كینه مشتركی بوده باشد كه از عباسیان در دل داشته‏اند. اما با این حال، بسیاری در مورد تشیّع او سخن گفته‌اند. نگاهی اجمالی به کتاب مقاتل الطالبیین، گرایش شیعی وی را نشان می‌دهد. این مسئله با توجه به اموی بودن او در نسب شگفت‌انگیز است. برخی از اهل سنت وی را به جهت تشیعش قدح کرده‌اند.۷ ذهبی از این که وی مروانی و متشیّع است، اظهار تعجب کرده،۸ ابن حجر در لسان المیزان نیز مانند ذهبی در میزان الإعتدال۹ در عبارتی می‌نویسد:

شیعی و هذا نادر فی أموی.۱۰

ابن عماد کاتب تشیّع او را چنین اظهار داشته است:

۰.و من العجائب أنه مروانی یتشیع.۱۱

همو به نقل از تنوخی می‌نویسد:

و من المتشیعین الذین شاهدناهم‏.۱۲

1.. مقاتل ‏الطالبیین، ص۵ - ۶؛ وفیات الأعیان، ج۳، ص۳۰۸.

2.. الفهرست لابن الندیم، ص۱۲۸.

3.. وفیات الأعیان، ج۳، ص۳۰۸؛ الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۶.

4.. تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۳۹۸؛ إنباه الرواة، ج‏۲، ص۲۵۳؛ الذریعة، ج۲۱، ص۳۷۶.

5.. الأغانی، ج۱، ص۱۴.

6.. المنتظم، ج‏۱۴، ص۱۸۵.

7.. تاریخ ‏الإسلام، ج۲۶، ص۱۴۴ و نیز، ر.ک: سیر أعلام النبلاء، ج۱۶، ص۲۰۲.

8.. میزان الإعتدال، ج۳، ص۱۲۳.

9.. لسان المیزان، ج۴، ص۲۲۱.

10.. شذرات الذهب، ج۴، ص۲۹۲.

11.. همان؛ وفیات الأعیان، ج۳، ص۳۰۸؛ إنباه الرواة، ج‏۲، ص۲۵۱.

صفحه از 189