الدیارات، تفضیل ذی الحجة، الأخبار و النوادر، الخمّارین و الخمّارات، نسب بنی شیبان، نسب بنی تغلب، نسب بنی كلاب، الغلمان المغنّین و...۱ از فهرست آثار او این نکته برداشت می‌شود که علاقه ابوالفرج در زمینه‌هایی مانند ادب و شعر و موسیقی و نسب بوده و کتاب‌هایی مانند مقاتل الطالبیین از جمله کتاب‌هایی است که وی بر اساس علاقه به شخصیت‌های مورد نظر خود، کتابت کرده است.
نوشتار دوم. ویژگی‌های مقاتل الطالبیین و روش تاریخ‌نگاری ابوالفرج اصفهانی
مقاتل الطالبیین یکی معروف‌ترین کتاب‌ها در باره زندگی و نحوه شهادت فرزندان ابوطالب عموی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است. برخی معتقدند که این کتاب اولین کتاب تألیفی ابوالفرج است.۲ ابوالفرج در این کتاب ماجرا و کیفیت شهادت و به قتل رسیدن هر یک از فرزندان ابوطالب علیه السلام را _ که شمار آنها به 216 رسیده _ به طور کاملاً مستند و دقیق گردآوری کرده است. این کتاب در برخی از منابع، با عنوان مقاتل آل ابی‌طالب علیه السلام نیز خوانده شده است.۳ او کتاب خود را با توجه به زمان و تاریخ وقایع تنظیم کرده است و البته سعی داشته شهدایی را نقل و بررسی کند که دارای تأثیر اجتماعی بارزی بوده‌اند. پیش از ابوالفرج، احمد بن عبیدالله ثقفی کتابی با عنوان المبیضّة فی أخبار مقاتل آل ابی‌طالب علیه السلام نوشته بود.۴ ابوالفرج اصفهانی با گردآوری منابع موجود خود و افزودن بسیاری از مقاتل قابل دسترس دیگر، کتاب جامعی را برای این منظور تدوین کرد.
کتاب به شیوه حدیثی تدوین شده، ولی از آن جا كه مؤلف بنای بر رعایت اختصار داشته، گاه همه اسانید مربوط به اخبار را ذكر نمیكند.۵ نگارش این كتاب در سال 313ق به پایان رسیده است. مؤلف اخبار پانصد نفر از این خاندان را آورده و با شرح حال جعفر بن ابی‌طالب در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آغاز می‌شود۶ و سپس به دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس پرداخته و نام علویان را زیر نام خلیفه‌ای كه در آن زمان حكم میرانده، آورده و در عصر اموی
1.. الفهرست لابن الندیم، ص۱۲۸؛ فهرست الطوسی، ص۲۸۱؛ کشف الظنون، ج۱، ص۱۲۹؛ الذریعة، ج۲، ص۲۴۹؛ الأعلام، ج۴، ص۲۷۷؛ مقدمة الأغانی، ج۱، ص۲۴.
2.. مؤلفات أبی الفرج الأصبهانی و آثاره، ص۱۷۵.
3.. دلائل الإمامة، ص۷۲؛ الفهرست لابن الندیم، ص۱۲۸؛ هدیة العارفین، ص۶۸۱.
4.. الفهرست لابن الندیم، ص۱۶۶؛ هدیة العارفین، ج۱، ص۵۸؛ معجم المؤلفین، ج۱، ص۳۰۸.
5.. برای نمونه، ر.ک: مقاتل الطالبیین، ص۸۴.
6.. همان، ص۲۵.
