ماجرا به صلح گرایید؛ زیرا عمر بن علی با مبلغی راضی شد.۱
در مورد نقل ابوالفرج اصفهانی نکاتی چند باید مورد ملاحظه قرار گیرد:
اولاً. این سخن بدین شکل در هیچ یک از منابع پیش از ابوالفرج اصفهانی نقل نشده، اما در تاریخ الطبری این مطلب به شکلی نقل شده که به نظر می‌رسد راویان و یا خود ابوالفرج در فهم این کلام دچار خلط و اشتباه شده‌اند. در تاریخ طبری آمده است:
۰.گوید: [برخی] گمان کرده‌اند كه عباس به برادران خویش _ كه از یك مادر بودند _ عبدالله و جعفر و عثمان گفت: «ای فرزندان مادرم، پیش روید تا رثای شما گویم كه فرزند ندارید» و پیش رفتند و كشته شدند.
عبارت عربی این روایت بدین شکل است:
۰.و زعموا أنّ العبّاس بن علی قال لإخوته من أمّه: عبدالله و جعفر و عثمان: یا بنی أمّی! تقدّموا حتی ارثكم، فانه لا ولد لكم، ففعلوا، فقتلوا.۲
«ارثکم» _ که در این عبارت آمده _ در اصل «أرثیکم» بوده و به دلیل وجود «حتّی ناصبه» _ که عامل است _ لام الفعل آن [یاء] حذف شده است.۳ در کتب لغت «رثا یَرثی» به معنای رثا گفتن پس از مرگ کسی است.۴ از این رو، جمله بدین معنا است:
۰.پیش روید تا رثای شما گویم كه فرزند ندارید.
ابوالفرج و دیگران گمان کرده‌اند که «ارثکم» از ماده «ورث یرث» به معنای ارث بردن از کسی است؛۵ در حالی که عبارتی که با ماده «رثا یَرثی» معنا شود، با سیاق جمله «تقدّموا» و «فإنه لا ولد لکم» سازگارتر است. چون روات یا ابوالفرج با استفاده از نقل طبری این معنا را در ذهن خود ساخته‌اند، بقیه ماجرا را نیز وسعت بخشیده‌اند تا معنای عبارات خود را معقولانه‌تر جلوه دهند.
ثانیاً. از مشاجره‌ای که میان عبیدالله و عمر اطرف صورت گرفته، می‌توان چنین نتیجه گرفت که هر دو در واقعه عاشورا بوده‌اند؛ در حالی که تا جایی که جست و جو شد، کتب
1.. مقاتل الطالبیین، ص۸۹.
2.. تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۴۸ - ۴۴۹ و نیز، ر.ک: الكامل، ج۴، ص۷۶.
3.. برای مطالعه بیشتر، ر.ک: مغنی اللّبیب عن کتب الأعاریب، ج۲، ص۲۶۹ - ۲۷۷.
4.. لسان العرب، ج۱۴، ص۳۰۹: «رَثی فلان فلاناً یرْثیهِ رَثْیاً و مَرْثِیةً إِذا بكاهُ بعد مَوته».
5.. همان، ج۲، ص۱۹۹: «وَرِثَهُ مالَهُ و مَجْدَهُ، وَ وَرِثَه عنه وِرْثاً وَرِثَةً وَ وِراثَةً و إِراثَةً».
