روایات عاشورایی مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی در میزان نقد و بررسی - صفحه 173

رابعاً. شخصیت بی‌نظیر و پیرایه از هر گونه حرص و طمع حضرت عباس علیه السلام ایشان را از چنین افترایی بری می‌کند؛ چرا که اگر ایشان قصد جمع مال و مواریث برادران داشت، هرگز همراهی امام را تا کربلا پی نمی‌گرفت. در غیر این صورت، می‌توانست در مدینه بماند و وارث اموال ایشان در مدینه باشد یا با دادن امان‌نامه از سوی شمر۱ دست از سربازی و علم‌داری سپاه امام حسین علیه السلام بکشد و یا در شب عاشورا _ که امام اجازه ترخیص به کسان و یاران خویش می‌دهد۲ _ پای خود را از معرکه کنار نهد. مرحوم علی اکبر غفاری، مصحّح مقاتل الطالبیین، پس از ترجمه این واقعه گوید:

۰.این نظر مؤلف است و بسیار خنک، بلکه خلاف انصاف است و هرگز چنین شخصیتی مثل عباس‌ بن ‌علی علیه السلام، در چنین موقع حسّاسی نظر به این امور پست دینوی نخواهد داشت و سرباز فداکاری چون او معقول نیست، چنین فکر ناپسندی در آن هنگام در مخیّله‌اش خطور کند.۳

امام صادق علیه السلام در باره شخصیت ایشان می‌فرماید:

۰.كان عمّنا العباس ‌بن‌ علی نافذ البصیرة، صلب الإیمان، جاهد مع أبی عبداللّه الحسین علیه السلام و أبلی بلاء حسناً، و مضی شهیداً.۴

3. توصیفی از حضرت عباس علیه السلام و قمر بنی‌هاشم خواندن او

ابوالفرج در توصیف حضرت عباس علیه السلام می‌نویسد:

۰.عباس مردی زیباروی و روشن چهره بود. بر مركب‏ خوش هیكل عربی می‌نشست و پاهای او بر زمین خط می‏كشید؛ زیرا [او را] «قمر بنی هاشم» می‌خواندند. لوای حسین علیه السلام در روزی كه كشته می‏شد به دست او بود.۵

این توصیف _ که در بحار الأنوار نیز نقل شده۶ _ در منابع معتبر و کهن مشهود نیست و فقط توصیفی است که ابوالفرج بنا بر شنیده‌های خویش از عوام نقل کرده است. بنا بر این: 1. چنین توصیفی از معصوم علیه السلام صادر نشده است؛ 2. ملقّب ساختن حضرت عباس علیه السلام به

1.. تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۱۵.

2.. همان، ج۵، ص۴۱۹.

3.. پاورقی مقاتل‏ الطالبیین، ص۸۱.

4.. عمدة الطالب، ص۳۵۶؛ سرّ السلسلة العلویة، ص۸۹؛ مستدکات علم رجال الحدیث، ج۴، ص۳۵۰.

5.. مقاتل الطالبیین، ص۹۰.

6.. بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۹.

صفحه از 189