مؤلفی ناشناخته، کتاب الصراط۱ و کتاب باطن التکلیف۲ هر دو از اسحاق بن محمد الأحمر و کتاب الکرسی۳ از ابو عبدالله محمد بن یعقوب مدائنی تعلق مؤلف به این فرقه را نشان می‌دهد.
از مقدمه کتاب چنین استفاده می‌شود که مؤلفْ آن را در اواخر عمر خود تألیف کرده است؛ زمانی که خود را از آن‌چه حق می‌پنداشت، دور دیده و دستان خود را از مراتب رستگاران (پیروان نُصیریه) کوتاه می‌دید، با هدف دوری از جایگاه شیعیان مقصّره آن را تدوین کرد:
۰.و لمّا رأیتُ مُدّةَ عمری تَقدّمَتْ، و أیامی قد تَقصّتْ، و طوال الآمال قد قَصُرتْ، و علمتُ أنّ المنیّة قد دَنَتْ، و النقلة قد قَرُبتْ... فوجدتُنی۴ عن الغایة مقصّراً، و عن درجات أهل السَّبق متأخّراً،... و حُزْناً علی تقصیری عن مراتب الفائزین.۵
بر اساس آن‌چه مؤلف در ادامه مقدمه این اثر نوشته، می‌توان حدس زد که وی کتابخانه‌ای مشتمل بر شمار قابل توجهی از کتب در اختیار داشته است: شامل یکصد و پنجاه کتاب باطن از موحّدون (نُصیریه)، دویست و پنجاه کتاب، در مجموع، از دیگر گروه‌های باطنی و غالی شیعی (یعنی مخمّسه و مفوّضه)، مُقصّره و کتب ظاهر.۶ موارد معتنابهی از آثاری که مورد استفاده مؤلف حقائق أسرار الدین قرار گرفته و نقل‌هایی از آنها آمده است، مانند آثار اسحاق احمر، امروزه در دسترس نیستند. از این رو، کتاب حقائق ارزش کتابشناختی بسزایی یافته و منبعی مهم در بازیابی مطالبِ آن آثار به شمار می‌رود.
عدم اشاره به کتاب حقائق أسرار الدین در منابع شرح حالی از یک‌سو۷ و فقدان وجود
1.. برای نمونه ر.ک: همان، ص۲۳، ۴۰، ۴۲، ۵۳، ۱۰۸.
2.. برای نمونه ر.ک: همان، ص۳۶، ۴۹، ۱۱۲، ۱۱۳.
3.. برای نمونه ر.ک: همان، ص۸۰.
4.. دانسته است که در دستور زبان عربی، چنان‌چه فاعل و مفعول به افعال قلوب هر دو ضمیر متکلم باشند، به صورت متصل به فعل، به همراه «ن» وقایه به‌کار روند؛ مانند این جملۀ شریف امام علی علیه السلام در وصیت به امام حسن مجتبی علیه السلام که «أیْ بُنَیَّ! إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُنِی قَدْ بَلَغْتُ سِنّاً – و رَأَیْتُنِی أَزْدَادُ وَهْناً - بَادَرْتُ بِوَصِیَّتِی إِلَیْکَ» (نهج البلاغة، نامۀ ۳۱)؛ بر خلاف سایر افعال که در چنین مواردی، مفعول به همواره به همراه واژۀ «نَفْس» به‌کار می‌رود؛ مانند عبارت «ظلمتُ نفسی».
5.. حقائق أسرار الدین، ص۱۱ - ۱۲.
6.. همان، ص۱۲.
7.. عدم اشارۀ شرح‌حال نگاران به‌ویژه عالمان شیعی به عنوان این کتاب، به دلیل ماهیت سرّی این آثار و در حاشیه بودن جریان مذهبی نصیریه طبیعی است.
