معنای آن را نفهمیده باشد، یا روایت در بخش مهمی دچار افتادگی و تقطیع شده باشد و یا با احادیث دیگر نسخ شده باشد و ...۱ لذا علم رجال هیچ کارایی ندارد. در واقع، مفسر به موارد و آفت‌هایی در راویان روایت اشاره میکند که رجالیون و عالمان جرح و تعدیل در پی کشف و رفع آنها هستند.
این بیان از صاحب الفرقان بدین دلیل است که وی قابلیت کشف این موارد از سوی رجالیون را به طور قطع و همیشگی ندانسته، لذا به عنوان علمی که بتواند حجیت و عدم حجیت خبری را با آن احراز کرد، به حساب نمیآورد. به همین دلیل، در تمام 694 حدیث نقد شده الفرقان، فقط چهار راوی از جرح و تعدیل صریح مؤلف برخوردار شدهاند. این جرح و تعدیلها نیز در کنار و پس از نقد متنی روایات است. در یک مورد نیز به طور کلی در سند حدیثی به وجود راویان مطعون اشاره میکند که آن روایت افسانه غرانیق است که میگوید: علاوه بر محتوای سخیف روایت، سند نیز به سبب حضور راویان مطعون، ضعیف است.۲ و البته آن روات مطعون را نیز مشخص ننموده و اساسأ به دلیل ضعف آنها هم نمیپردازد. رواتی که به صراحت در باره آنها اظهار نظر کرده، عبارت‌اند از:
1. علی بن فضال فطحی: مورد اول جرح و تعدیل در باره علی بن فضال فطحی است که قایل به امامت جعفر کذاب بوده است.۳ آقای صادقی مجموعه روایات در باب زکات را به دلیل وجود افرادی چون علی بن فضال، رد نموده است. البته این یگانه دلیل رد احادیث مربوطه نیست، بلکه تناقض درونی این مجموعه روایات و نیز اجحافی که بر اثر عمل به این روایات در حق فقرا صورت میگیرد و مهم‌تر از همه، مخالفت با آیات قرآن را عامل رد احادیث میداند.۴
2. محمد بن قیس: مورد دوم، محمدبن قیس است که آقای صادقی در بحث حلیت ذبح ناصبی، وی را از موثقین برشمرده است.۵ نجاشی نیز وی را ثقه دانسته است.۶
3 و 4. حفص بن غیاث و محمد بن سلیمان: در موارد بسیاری از روایات آنها استفاده و آنها را تأیید و مورد وثوق قرار داده است، ولی در یک مورد روایتی را به دلیل شاذ بودن تأویل
1.. الفرقان، ج۱۱، ص۱۰۷.
2.. همان، ج۲۰، ص۱۵۰.
3.. فهرست الطوسی، ص۲۷۲.
4.. الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج۱۳، ص۱۵۴.
5.. همان، ج۸، ص۶۲.
6.. البجلی، ثقة، عین، کوفی، روی عن أبی جعفر و أبی عبد الله(، له کتاب القضایا المعروف.
