بررسی روایات «احرف سبعه» در میراث روایی إمامیه - صفحه 125

حال، قرآن مشتمل بر هفت قسم از آیات است و هر آیه‌ای هفت لایه باطنی دارد.

اما در خصوص روایت قرائات قرآن، با توجه به ضعف سندی و موافقت آن با روایات عامه، حمل آن بر تقیه مناسب‌تر است؛ هر چند که در مقام جمع این روایت، با روایاتی چون «اقْرَءُوا كَمَا تَعَلَّمْتُمْ فَسَیَجِیئُكُمْ مَنْ یُعَلِّمُكُمْ»، «اقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ» و روایاتی که در متن به آنها اشاره شد، می‏توان به جواز قرائت به قراءاتی که در زمان ائمه اطهار علیهم السلام مشهور و متداول بوده، بی آن که ‏شاذ و موضوع باشد و ایشان با آن قراءات مخالفت نکرده‏اند، حکم کرد.۱ لکن بی‌تردید، قرائت واحد و صحیح توسط امام عصر عجل الله تعالی فرجه به مردم عرضه خواهد شد.

از سوی دیگر، با توجه به گونه‏های نقل روایات نزول، قرائت و تفسیر قرآن و تمایز آنها در میراث روایی و تفسیری فریقین و با توجه به سیاق این روایات، می‌توان دیدگاه جدیدی را مطرح کرد، مبنی بر ‏این که صدور اولیه روایات احرف سبعه از ناحیه پیامبر صلی الله علیه و آله در حوزه اقسام محتوایی،‏ بطون معنایی قرآن و تسهیل در امر قرائت قرآن برای عموم قرآن‌آموزان بوده است؛ اما به تدریج، با گسترش روزافزون علم قرائات و ظهور قراء و پیدایش گونه‏های فراوان اختلاف قراءات در دوره‏های بعدی، اندیشه احرف سبعه به معنای قراآت هفت‌گانه توسط متخصصان علم قرائات، به حوزه علم قرائت راه یافته و این برداشت و ‏تلقی از روایات سبعة احرف است که در نیمه اول قرن دوم، توسط امام صادق علیه السلام ، بنا بر گزارش الکافی به شدت رد شده، ‏و در روایت دیگری از ایشان در الخصال، با فرض مماشات در سند، به نزول قرآن بر هفت حرف در حوزه بطون معنایی قرآن تصریح شده است.

کتابنامه

_ قرآن کریم، ترجمه: محمد مهدی‏فولادوند، تهران‏: دار القرآن الكریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی)، ‏1415ق.‏

_ الإتقان فی علوم القرآن، جلال الدین سیوطی، تحقیق: سعید المندوب، بیروت: دار الفكر، 1416ق.

_ الأصول الأصیلة، محسن فیض كاشانی، تهران: سازمان چاپ دانشگاه، 1390ق.

_ الاعتقادات ‏فی‏ دین الإمامیة، ابو جعفر محمد ‏بن علی ‏بن بابویه قمی [شیخ صدوق]، قم: کنگره شیخ‏ مفید، 1414ق.

1.۱ ر.ک: البیان فی تفسیر القرآن،‏ ص۱۶۷.

صفحه از 130