2 - 3. نقل روایات شاذ و مفرد
دومین معیار در ضعف حدیث‌شناسی راوی، نقل روایاتی است که با هندسه اندیشه شیعی ناسازگار است. در بررسی محتوایی دو عاملی که برای رجالیان بسیار مهم می‌نموده است، نقل روایات مفرد و گزارش روایات شاذ است.۱ گاه گزارش یک روایت یا روایاتی که با دیگر متون حدیثی هم‌سو نبوده و یا در تضاد با آنها است، سبب کاستی اعتماد به متون روایی راوی می‌شود؛ چه این که نقل این گونه گزارش‌ها، به ویژه کثرت نقل روایات شاذ نشان‌گر ضعف حدیث‌شناسی راوی است. نقد محتوایی روایات را برای افراد متعددی هم‌چون «حسین بن یزید نوفلی»،۲ «محمد بن اورمه»،۳ «بکر بن صالح رازی»،۴ «حسین بن شاذویه» و ... شاهد هستیم.
ابن ولید، صدوق، نجاشی و علامه حلی با همین معیار، عمل به روایاتِ مفرد برخی راویان نظیر احمد بن محمد بن رباح،۵ محمد بن سنان،۶ محمد بن اورمة۷ و محمد بن عیسی بن عبید۸ را شایسته ندانسته‌اند. حال اگر تعداد روایات منفرد راوی قابل توجه باشد، این کثرت تفرّد سبب کاستی اعتماد به راویات وی و ضعف راوی می‌شود.
نقل روایت شاذ، به تنهایی سبب ضعف راوی نمی‌شود، مگر آن که کسی مانند بکر بن صالح رازی باشد که در توصیفش با عبارت «کثیر التفرد بالغرائب»۹ به کثرت نقل مفردات یا به کثرت نقل شذوذات شهره شده باشد.
از جمله شرایطی که عامه برای حدیث صحیح بر شمرده‌اند، می‌توان به «عدم الشذوذ فی السند و المتن» و «عدم العلة فی السند و المتن» اشاره کرد.۱۰ آنها برای دست‌یابی به راویان ناقل شذوذ و علل کتاب‌هایی را سامان داده‌اند و اسامی ایشان را گرد آورده‌اند.۱۱
1.. برای آشنایی با تفاوت شاذ و منفرد، ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۲، ص۲۱۳؛ الرعایة فی علم الدرایة، ص۱۱۵.
2.. رجال النجاشی، ص۳۸، ش۷۷.
3.. رجال ابن الغضائری، ص۹۴؛ رجال النجاشی، ص۳۲۹، ش۸۹۱.
4.. رجال ابن الغضائری، ص۴۴.
5.. خلاصة الاقوال، ص۲۰۳، ش۱۲.
6.. رجال النجاشی، ص۳۲۸، ش۸۸۸.
7.. همان، ص۳۲۹، ش۸۹۱؛ فهرست الطوسی، ص۴۰۷، ش۶۲۱؛ رجال ابن الغضائری، ص۹۴.
8.. رجال النجاشی، ص۳۳۴، ش۸۹۶.
9.. رجال ابن الغضائری، ص۷۷.
10.. اصول التخریج و دراسة الاسانید، ص۱۸۹.
11.. کتاب‌هایی نظیر علل الحدیث (ابن ابی حاتم)، العلل و معرفة الرجال(احمد بن حنبل)، العلل(ابن مدینی)، العلل الکبیر و العلل الصغیر(ترمذی) والعلل الواردة فی الاحادیث النبویة (دارقطنی).
