2. پاسخ به اشکالات وارد شده بر سند حديث
در اين بخش که در جلد دوم کتاب است، اشکال سه نفر از بزرگان اهل سنّت، هم‌چون بخاري، ابن‌جوزي و ابن‌تيميه، مطرح، و نقد و بررسي شده است.
به عنوان مثال، بخاري در تاريخ الصغير در باره اين حديث مي‌گويد:
قال احمد (بن حنبل) في حديث عبد الملک، عن عطية، عن أبي سعيد، قال النبي صلي الله عليه و آله: ترکت فيکم الثقلين... . احاديث الکوفيين هذه مناکير.
مير حامد حسين، انتساب اين سخن را به احمد بن حنبل توسّط بخاري، بسيار غريب مي‌داند؛ چرا که استاد او، احمد بن حنبل، اين حديث را به طرق گوناگون و به روايات متکثر در مسند خود، از زيد بن ارقم، زيد بن ثابت و ابوسعيد خدري نقل مي‌کند و نسبت جرح به احمد بن حنبل را با مدح‌هايي که در وصف او و کتاب وي آمده، بسيار عجيب دانسته و از هيچ روي قابل توجيه و تأويل نمي‌داند.
مير حامد حسين، براي اثبات ارزش و جايگاه مسند احمد بن حنبل، نخست به گزارش برخي بزرگان عامّه در باره اين کتاب مي‌پردازد. يکي از افرادي که در باره اين کتاب، مدحي به کار برده «قاضي القضاة سبکي» است. وي در باره جايگاه اين کتاب مي‌گويد:
هذا الکتاب ـ يعني مسند الإمام أبي عبد الله أحمد بن محمّد بن حنبل الشيباني ـ قدس الله روحه ـ أصل کبير و مرجع وثيق لأصحاب الحديث. إنتقي من أحاديث کثيرة و مسموعات وافرة، فجعل إماماً و معتمداً، و عند التنازع ملجأ و مستنداً، علي ما أخبرنا والدي و غيره... قال لنا حنبل بن إسحاق: جمعنا عمّي ـ يعني الإمام أحمد ـ لي و لصالح و لعبد الله و قرأ علينا المسند، و ما سمعه معنا ـ يعني تامّاً ـ غيرنا. و قال لنا: إنّ هذا الکتاب، قد جمعته و انتقيته من أکثر من سبعمائة و خمسين ألفاً، فما اختلف فيه المسلمون من حديث رسول الله صلي الله عليه و آله فارجعوا إليه، فإن کان فيه و إلا ليس بحجّة.
اين کتاب، يعني مسند امام ابو عبد الله احمد بن حنبل شيباني، اصلي بزرگ و مرجعي موثّق براي اصحاب حديث به شمار مي‌رود که مؤلّف، آن را از ميان احاديث و شنيده‌هاي بسياري که نزد او مورد اعتماد بوده، گلچين کرده است. اين، کتابي است که در مواقع اختلاف و تنازع، مرجع، معتمد و مورد استناد واقع مي‌شود. بر اساس آن چه که پدرم و ديگران به من خبر داده‌اند، حنبل بن اسحاق گفت که عمويم (احمد بن حنبل)، من، صالح، و عبدالله را جمع نمود و مسند را بر ما قرائت کرد و هيچ کس جز ما آن را کامل نشنيد. و سپس به ما گفت: اين کتاب را از ميان بيش از هفتصد و پنجاه هزار حديث گلچين کردم و تدوين نمودم. در مواقع اختلاف در بين احاديث رسول خدا (براي رفع اختلاف) به آن مراجعه کنيد، اگر در آن بود، حجّت است وگرنه حجّت نيست (ر.ک: همان، ص16).
