2. عدم فحص دقيق و تشکيل خانواده حديث

نکته ديگر اين که عدّه‌اي به محض ديدن يک روايت آن را معنا مي‌کند در حالي که مسلّم است که در بعضي نقل‌هاي روايات، تغييرات بسياري رخ داده است که با توجّه به خانواده حديث بايد آن‌ها را پيدا کرد تا با استفاده از مجموع آن روايات، فهم صحيح از مراد شارع به دست آيد. اين پديده، در معاصران بيشتر به چشم مي‌خورد به طوري كه مراجعه به متون محدّثان متقدّم و فهم آن‌ها نشان مي‌دهد كه ايشان هرگز اين روايات را به معناي اوّل ذكر شده معنا نكرده‌اند، بلكه با در نظر گرفتن خانواده حديث، فهم صحيحي از روايات ارائه كرده‌اند.

نتيجه

بررسي معنايي روايات اهل بيت، نيازمند بررسي تمامي نقل‌هاي مختلف روايات هم‌مضمون است تا از اين طريق، به قرينه‌هاي موجود در زمان صدور روايت، پي برده شود. و از سوي ديگر، بايد به معناي دقيق عبارات و کلمات در نزد مخاطبان روايات که به زبان عربي تکلّم مي‌کرده‌اند، دقّت بشود، نه اين که غير عرب‌زبانان به دليل رسوخ معنايي کلمه‌اي در زبان محاوره‌اي آن‌ها، همان معنا را به روايات تحميل کنند. در راستاي اين نکات، يکي از روايات در منابع شيعه با اين عنوان که «احاديث ائمّه، صعب و مستصعب هستند»، بررسي شد و اين نکته به دست آمد که سه نظر عمده در باره معناي اين روايات مطرح شده است. عدّه‌اي آن را به معني مشکل الفهم بودن کلام حضرات مي‌دانستند که اين نظر با استعمال لغوي و ديگر قرينه‌هايي که از روايات به دست آمد، سازگاري نداشت. گروهي هم آن‌ها را ناظر به فضايل و کمالات حضرات مي‌دانستند که اين نظر داراي مؤيدات فراوان و قطعي بود. و برخي نيز روايات را ناظر به بحث ولايت ائمّه مي‌دانستند که اين نظر مصداقي از نظر دوم بود.
در ضمن نقل‌هاي مختلف اين روايات و وجه جمع آن‌ها نيز بيان شد، به گونه‌اي که اتّحاد معنايي تمامي اين احاديث علي رغم اختلاف‌هاي بياني آن‌ها، براي خواننده آشکار شده است.