جايگاه عقل درانديشه ملامحمّدامين استرآبادي... - صفحه 196

الظاهر إن مراده علماء آل محمد صلي الله عليه و آله لأنّه من تلامذة أمير المؤمنين عليه السلام و الظاهر أنه تکلّم موافقاً لما سمعه منه عليهم السلام (همان، ص 355).
در پاسخ سؤال دوم نيز استرآبادي پس از ذکر روايات عرضه، اين روايات را مربوط به روايات راوي غير ثقه و مربوط به عرضه حديث به واضحات کتاب خدا و ضرويات دين همچون نماز و روزه و... مي‌داند و چنين توضيح مي‌دهد:
«أقول: في هذا الحديث الشريف و أشباهه إشارة إلي أن مرادهم عليه السلام من العرض علي کتاب الله عرض الحديث الذي جاء به غير الثقة علي واضحات کتاب الله اي التي تکون من ضروريات الدين او من ضروريات المذهب، بقرينة قوله عليه السلام: «وإن اشتبه الأمر عليکم» و بقرينة ما تقدم من الأحاديث الدالّة علي وجوب التوقّف عند کل مسألة لم يکن حکمها بينا واضحا (همان، ص357).
از پاسخ به اين دو سؤال روشن مي‌شود که استرآبادي باز با توجّه به روايات نتوانسته است قايل به عدم حجّيت ظواهر آيات به صورت مطلق شود و به ناچار اين را پذيرفته است که واضحات آيات قرآن در اموري هم‌چون ضروريات دين، حجّت هستند و نيز براي کساني که عرب و عالم به زبان عربي هستند درجه‌اي از فهم قرآن را قائل شده است؛ هر چند که بسيار محدود است.

ب. نقش عقل در استنباط از ظواهر سنّت پيامبر‌ صلي الله عليه و آله

رويکرد مؤلّف در استنباط از ظواهر سنّت پيامبر صلي الله عليه و آله همان رويکرد ساير اخباريان است. او نيز ظاهر سنّت پيامبر صلي الله عليه و آله را حجّت نمي‌داند و به هيچ عنوان آن‌ها را بدون مراجعه به سخن ساير ائمّه عليهم السلام قابل استنباط ندانسته است. مؤلّف دلايل خود را چنين ذکر مي‌کند:
الف. روايات پيامبر صلي الله عليه و آله هم مانند آيات قرآن داراي ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه هستند و فهم صحيح سخن پيامبر صلي الله عليه و آله تنها در گرو دسترسي به قرايني است که اين قراين تنها در اختيار ائمه عليهم السلام قرار دارد (همان، ص 271).
ب. کثرت افترائات و احاديث جعلي که به پيامبر صلي الله عليه و آله نسبت داده شده است (همان‌جا).

ج. رويکرد ملا محمّد امين استرآبادي در برداشت از روايات ائمّه عليهم السلام

با توجّه به آن‌چه که بيان شد، اين نتيجه به دست آمد که اخباريان و بويژه ملا محمّد امين استرآباد محدوده دخالت عقل را در حوزه شريعت، بسيار محدود تعريف مي‌کنند و يگانه تکيه گاه محکم و استوار براي دريافت از شريعت را همانا سخنان و احاديث ائمّه معصومين عليهم السلام مي‌دانند. به

صفحه از 200