ابومخنف و بررسی اسنادی و محتوایی اثر او «مقتل الحسین علیه السلام» - صفحه 68

عبارت‌اند از: خطاب شدن اهل بیت با عنوان ظالمان، دعا کردن امام حسین همراه با بزرگ نمایی، اضافه کردن یک پیکار به متن.۱ مضاف بر این که با گرفتن بیان تاریخی از روایت، برخی از نکات مفید روایت ابو مخنف از بین رفته است؛ مواردی مانند: بیان نشدن شدت جنگ، اشاره نکردن به برخی از تاکتیک‌های جنگی، نظیر این که چگونه با سوزاندن خیمه‌ها باز هم دست کوفیان به اهل بیت نمی‌رسد. اما در روایت مجعول با عبارت «دعوهم فانهم لم یصلوا الیکم» بحث فیصله داده شده است و در نتیجه تاکتیک جنگی از دید خواننده پنهان مانده است.

ذکر جزئیات مفید

جزئیات غیرمستقیم و روشنگر، مانند:

1. گزارش ابو مخنف در خصوص ارسال دو نامه توسط یزید به ولید: در نامه اول _ که مفصل است _ خبر مرگ معاویه و در نامه دوم _ که مانند گوش موش کوچک بود (کأنه أذن فأره) _ دستور اکید بر بیعت‌گیری از مردان برجسته مدینه ثبت شده است. این روایت بیان‌گر این است که نامه اول برای ابلاغ عمومی و نامه دوم دستور بیعت‌گیری از مردان برجسته است که به طور غیر مستقیم، فوری و سری بودن بیعت‌گیری از افراد مزبور را تبیین می‌کند.

2. گزارش متن نامه‌های کوفیان: این متون معرف جهت فکری گروه‌های موجود در کوفه سال 61 هجری است.

الف) نامه اول: نویسنده آن تعدادی از شیعیان به سرکردگی سلیمان بن صرد و چند تن دیگر از جمله حبیب بن مظاهر است. در این نامه طولانی اخلاص شیعیان کوفه ملاحظه می‌شود.۲

ب) نامه دوم که جنبه تأکیدی نسبت به نامه اول دارد و در آن شیعیان کوفه گفته‌اند:

به حسین بن علی _ علیه السلام _ از شیعیان مؤمن و مسلمان او، اما بعد: مردم در انتظار تواند و دل با کسی جز تو ندارند، بشتاب، بشتاب، درود بر تو باد.۳

ج) نامه سوم که از سوی اشراف کوفه است. متن این نامه کاملاً متفاوت است. در این

1.. همان.

2.. تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۶۱-۲۶۲.

3.. همان، ج۴، ص۲۶۲.

صفحه از 85