بحثی در باره راه نیافتن روایت «أفضل الأعمال انتظار الفرج» در گفتمان مهدویت اهل سنت - صفحه 89

شیخ صدوق در کتاب کمال الدین، نقلی از روایت مورد نظر ما را از ابو خالد کابلی به نقل از امام سجاد _ علیه السلام _ می‌آورد. بر اساس این روایت، طی گفت و گویی که میان امام سجاد _ علیه السلام _ و ابو خالد کابلی در جریان است، ابو خالد از امام در باره ائمه می‌پرسد. امام سجاد _ علیه السلام _ در پاسخ از وقایع پس از وفات رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ و سپس در باره امام دوازدهم و غیبت ایشان سخن می‌گویند و از شیعیان آن امام در دوره امامتشان. امام آن شیعیانی را مؤمنان به حق مخلص و صادق بر می‌شمرد که آشکارا و پنهان به دین الهی می‌خوانند. سپس امام در ادامه می‌فرمایند:

انتظار الفرج من اعظم الفرج.۱

احمد بن علی طبرسی نیز در کتاب الاحتجاج خود همین نقل را می‌آورد. ۲ سید هاشم بحرانی نیز این روایت را در کتاب مدینة المعاجز خود با اندکی اختلاف در لفظ ذکر می‌کند. نقلی که بحرانی می‌آورد، چنین است:

انتظار الفرج من اعظم العمل.۳

این نقل با نقلی که علی نجل محمد الخطی صاحب وفیات الائمة از کمال الدین ذکر می‌کند، یکسان است.۴ در این‌جا شاهدیم که زمینه صدور روایت «أفضل الأعمال انتظار الفرج» ظهور در اشاره به مسأله غیبت امام دوازدهم _ علیه السلام _ و ظهور ایشان دارد.۵

اما سوای نقل‌هایی از روایت مورد بحث _ که زمینه صدورشان در خوانش شیعی از این روایت نقش دارند _ روایات دیگری هستند که موجب می‌گردند تا خوانش‌گر شیعی این روایت، خوانشی قائم ‌_ محور از آن ارائه دهد. این دست از روایات، روایاتی هستند که از یک‌سو ترکیب اصلی روایت مورد نظر، یعنی ترکیب «انتظار فرج» را تضمین کرده‌اند، و از دیگر سو، پیوندی با مسأله قیام قائم دارند. این گونه روایات را در این نوشتار «روایات

1.کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۰.

2.الإحتجاج، ج۲، ص۵۰.

3.. مدینة المعاجز، ج۴، ص۳۱۹-۳۲۰.

4.. وفیات الائمة، ص۳۹۸-۳۹۹.

5.. در منابع شیعی می‌توان زمینه صدور دیگری نیز برای این روایت یافت که برای طولانی نشدن نوشتار از ذکر آن خودداری می‌کنیم. برای این نقل، نگاه کنید: کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۳۷۷؛ الصراط المستقیم، ج۲، ص۲۳۱.

صفحه از 107