الله علیه و آله _ آغاز شده است۱ و برخی چون ابو شهبه و ابو زهو، قایل به پیدایش جعل حدیث در سال 40 یا 41 هجری شدهاند.۲ عمر فلاته با مناقشه در این آرا و نقد مستندات آنان، دیدگاههای یاد شده را نادرست تلقی کرده و به دفاع از نظریه خود پرداخته است.۳
1) آغاز جعل حدیث در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله
نخستین دیدگاهی که عمر فلاته نقل نموده، نظریه پیدایش جعل حدیث در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله است؛ چنان که احمد امین با استناد به حدیث نبوی «من کذب علیّ متعمداً فلیتبوأ مقعده من النار» آن را نشانه وقوع حادثهای دانسته که در آن بر پیامبر صلی الله علیه و آله دروغ بسته شده است۴ و شیخ ابو زهو نیز سبب صدور حدیث یادشده را جعل حدیث در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله دانسته است؛۵ لکن عمر فلاته با استناد به ضعف سند روایتی که به عنوان سبب صدور حدیث نبوی شناخته شده است،۶ آن را فاقد اعتبار دانسته، وقوع چنین حادثهای را نپذیرفته است.۷
2) وقوع جعل حدیث در خلافت عثمان
دومین نظریهای که عمر فلاته آن را نقل کرده، دیدگاه اکرم ضیاء عمری است که پیدایش جعل حدیث را در نیمه دوم خلافت عثمان دانسته است. او با استناد به روایت ابی‌ثور فهمی،۸ عبدالرحمن بن عدیس را نخستین فردی معرفی کرده که بر پیامبر
1.. ر.ک: فجر الاسلام، ص۲۱۱.
2.. ر.ک: الاسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفسیر، ص۲۰؛ الحدیث و المحدثون، ص۴۸۰.
3.. الوضع فی الحدیث، ج۱، ص۱۸۵.
4.. «و یظهر ان هذا الوضع حدث حتی فی عهد الرسول فحدیث "من کذب علیّ متعمداً فلیتبوأ مقعده من النار" یغلب علی الظن أنه انما قیل لحادثة زوّر فیها علی الرسول...» (فجر الاسلام، ص۲۱۱).
5.. ر.ک: الحدیث و المحدثون، ص۴۸۰.
6. . «عن عبد الله بن الحارث قال: تدرون فیما کان حدیث من کذب علی متعمداً فلیتبوأ مقعده من النار، کان رجل أعجبته امرأة من أهل قباء، فطلبها فلم یقدر علیها، فأتی السوق و اشتری حلة مثل حلة رسول الله صلی الله علیه و آله ثم أتی القوم، فقال: إنی رسول الله إلیکم و هذه حلته قد کسانیها و قد أمرنی أن أصنع فی ابنتکم ما شئت أصنعه، فقال بعضهم: و الله لقد عهدنا رسول الله _ صلی الله علیه و آله – و هو ینهی عن الفواحش فما هذا؟ قم یا فلان و یا فلان فانطلقا فاسئلا عما یخبر به هذا، فانطلقا فأخبراه، فغضب حتی احمر وجهه و قال: من کذب علی متعمداً فلیتبوأ مقعده من النار...» (طرق حدیث من کذب علیّ، ص۳۹۶).
7.. الوضع فی الحدیث، ج۱، ص۱۸۶_ ۱۸۸.
8. . «عن أبی ثور الفهمی قال: قدمت علی عثمان فصعد ابن عدیس منبر رسول الله _ صلی الله علیه و آله – و قال: ألا إن عبد الله بن مسعود حدثنی أنه سمع رسول الله صلی الله علیه و آله یقول: " ألا إن عثمان أضل من عیبه علی فعلها [ عتبة علی قفلها ]"، فدخلت علی عثمان فأخبرته، فقال: کذب و الله ابن عدیس ما سمعها من ابن مسعود و لا سمعها ابن مسعود من رسول الله صلی الله علیه و آله» (الموضوعات، ج۱، ص۳۳۵).
