تحلیل انکار نصوص امامت از سوی برخی نزدیکان اهل بیت(ع) - صفحه 101

کلامی جدیدی را در باره امامت و رهبری مطرح کردند. پذیرش امامت مفضول، انکار نص، شرط قیام مسلحانه برای امام از نتایج این اندیشه است که زید بن علی و یاران او به آن اعتقاد پیدا کردند.۱

در کنار گزارش‌هایی که بر عدم پذیرش امامت از سوی زید وجود دارد، گزارش‌های دیگر نشان می‏دهد زید هم با مفهوم امامت آشنا بوده و هم امامت آنان را پذیرفته است. برای نمونه سه گزارش را می‏آوریم.

1. بر پایه گزارش‌های روایی، زید بن علی یکی از راویان احادیث اثنا عشر است و نام یکایک امامان را برده است.۲

2. زید بن علی هم به امامت امام باقر علیه السلام اقرار نموده و هم به امامت امام صادق علیه السلام اعتقاد داشته است.۳

3. امام باقر علیه السلام هنگام وفات، امام صادق علیه السلام را نزد خود فرا خواند و عهد امامت را به او سپرد. زید بن علی _ که در آن مجلس حضور داشت _ از امام در خواست می‏کند که از باب تمثیل امام حسن و امام حسین _ علیهما السلام _ امامت را به او دهد. امام باقر در جواب فرمود:

إنّ الامانات لیست بالتمثال و لا العهود بالرسوم، و انما هی امور سابقة عن حجج الله‏ تبارك و تعالی؛۴
امانات (امامت) با تمثیل به کسی داده نمی‏شود و نیز رسوم در عهد و پیمان راه ندارد، بلکه آنها اموری هستند که بر حجّت‏های الهی سبقت دارند.

گزارش‌های بالا نشان می‏دهد که زید با مفهوم امامت آشنا بوده و جانشینان پیامبر را می‏شناخته و به امامت امام باقر و امام صادق _ علیهما السلام _ اقرار کرده بود؛ اما خون‏خواهی امام حسین علیه السلام در کنار تحقیر و آزار خلیفه اموی نسبت به اهل بیت و اهانت آشکار دستگاه خلافت به پیامبر صلی الله علیه و آله باعث شد که زید به نبرد مسلحانه بر ضد حکومت روی آورد۵ و از این جا بود که امامت در نگاه او دو معنا پیدا کرد.

1.. ر.ک: فرق الشیعة، ص۲۱؛ خاستگاه تشیع، ص۲۶۱.

2.. ر.ک: کفایة الاثر، ص۳۰۴، ص۳۰۵، ص۳۱۰، ص۳۱۱.

3.. ر.ک: الامالی للصدوق، ص۶۳۷؛ کفایة الاثر، ص۳۰۹ و ص۳۱۰؛ قرب الاسناد، ص۳۱۷، ح۱۲۲۷.

4.. کمال الدین، ص۳۰۷، ح۱.

5.. ر.ک: الإرشاد، ج۲، ص۱۷۲ _ ۱۷۴.

صفحه از 115