قابل استفاده از آن، و همخوانیاش با آیات قرآن، مورد توجه پژوهشیان، قرار نگرفته است. این نوشته بر آن است که احادیث همخوان آن و مباحث مربوطش را بکاود و نکات نهفته در آن را تبیین نماید.
گزارش گونههای حدیث
«المجالس بالأمانة»، گاهی به همین صورت و بدون قید و توضیح و افزوده، روایت شده است؛ همانگونه که شیخ کلینی (م329ق) از امام صادق _ علیه السلام _ ، ۱ و شیخ صدوق (م381ق) به مناسبت ذکر وصایای رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ بابی را زیر عنوان «الفاظ رسول الله» عنوان نموده و آن را نقل کردهاند.۲ گاهی نیز با عبارتی متفاوت و نیز با افزودهها و توضیحهایی است. شیخ طوسی (م460ق) با سندی متفاوت، این عبارت را به اضافه نکتههایی مرتبط با همین مضمون، از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ روایت کرده است:
المجالس بالأمانة، ولا یحلّ لمؤمن أن یأثر عن مؤمن _ أو قال: عن أخیه المؤمن _ قبیحاً؛۳
مجلسها امانت هستند. و برای مؤمن جایز نیست که از مؤمن _ یا فرمود از برادر مؤمنش _ چیز زشتی را برای دیگران نقل کند.
سند این روایت بلند است و در سلسله سند آن، امام صادق _ علیه السلام _ وجود دارد که از پدرانش _ علیهم السلام _ از امام علی _ علیه السلام _ ، آن را از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ نقل کردهاند. آغاز این روایت، «المجالس بالأمانة» و ادامهاش توضیح منظور آن است. ناقلان این روایت، شیخ طوسی و خطیب بغدادی (م463ق)، یک سند دارند، و
1.. الکافی، ج۲، ص۶۶۰. سند این روایت چنین است: عدة من أصحابنا، عن سهل بن زیاد، و أحمد بن محمد، جمیعاً عن ابن محبوب، عن عبد الله بن سنان، عن ابن أبی عوف.
2.. کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۷۸.
3.. أمالی الطوسی، ص۵۷۲. سند شیخ این است: جماعتی از أبوالمفضّل، از رجاء بن یحیی بن سامان عبرتائی كاتب، از هارون بن مسلم بن سعدان كاتب در سرّ من رأی به سال ۲۴۰، از مسعدة بن صدقة عبدی، که از امام جعفر بن محمد صادق _ علیهما السلام _ شنیده که از پدرش از جدش، و ایشان از امام حسین، از امام علی _ علیهم السلام _ و آن حضرت از رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ نقل کرده است؛ نیز ر.ک: تاریخ بغداد، ج ۱۴، ص۲۳. سند خطیب چنین است: أبو طاهر إبراهیم بن محمد بن عمر بن یحیی علوی، از ابو الفضل محمد بن عبد الله شیبانی، از رجاء بن یحیی بن شاذان أبو الحسین عبرتائی كاتب، از هارون بن مسلم بن سعدان كاتب، در سرّ من رأی به سال ۲۴۰ که گفته: مسعدة بن صدقة عبدی برایم من روایت که او گفته از أبو عبد الله جعفر بن محمد شنیدم که از پدرش، از جدش، از پدرش، از جدش امام علی _ علیه السلام _ نقل کرده که رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ فرموده است.