جهان‌بینی در مباحث اخلاقی قابل انکار نیست، ولی این شیوه، گذشته از آن که دست فلسفه اخلاق را در پاسخگویی به این پرسش مهم خالی نشان می‌دهد، اخلاق را کاملاً وابسته و وامدار ادیان می‌کند. این در حالی است که اخلاق نمی‌تواند ارزش‌های اصلی خود را از دین بگیرد.
بنا بر آنچه گذشت، بدون آن که بخواهیم قضاوتی کلی داشته باشیم یا به صورت جزئی و تفصیلی به بررسی هر یک از دیدگاههای مطرح شده در زمینه معیار فعل اخلاقی بپردازیم، می‌توانیم اجمالاً این اشکال را به اکثر نظریه‌ها و تحقیقات مرتبط وارد بدانیم که در هنگام بیان این معیار، به نقطه اصلی و محل دقیق نزاع، کمتر توجه کرده‌اند. ما نیز اگر بنا داریم دیدگاه متون دینی را در زمینه ملاک اخلاقی بودن رفتار، شناسایی و استخراج کنیم، باید مراقب این آسیب باشیم و از منحرف شدن بحث به سوی مباحث دیگر بپرهیزیم.
۲. بررسی دیدگاه الکافی
مرور دیدگاههای گوناگون در زمینه معیار ارزش‌های اخلاقی و نکاتی که با تأمل در محل اصلی نزاع مطرح شد، دو مشکل اساسی را در رابطه با شناخت مبانی اخلاق اسلامی آشکار ساخت: مشکل نخست، ذهنیت‌های فلسفی و کم‌‌توجهی به متون و منابع اصیل اسلامی و مشکل دوم، خلط ملاک و معیار اخلاق با مسائل دیگری چون ارزش‌های کلان و علت یا غایت گرایش‌های اخلاقی بود. اکنون با توجه به نکات یاد شده می‌توانیم به سراغ کتاب الکافی برویم و احادیث آن را بکاویم تا پیام آنها را در این زمینه به‌دست آوریم.
الف. ایمان، محور اخلاق اسلامی
با بررسی دقیق کتاب ایمان و کفر الکافی _ که در بر دارنده مجموعه احادیث اخلاقی است _ هیچ حدیثی را نمی‌توان یافت که به صراحت، معیاری را برای ارزش‌های اخلاقی بیان کرده باشد. با این حال، با دقت در شیوه دسته‌بندی احادیث و نحوه نام‌گذاری ابواب و فصول این کتاب، می‌توان نگاه و برداشت مؤلف ارجمند آن را در این زمینه به‌دست آورد.
این که دانشمند آگاه و نکته‌سنجی چون مرحوم کلینی (ره)، مجموعه احادیث مرتبط با اخلاق را در بخش جداگانه‌ای با عنوان «ایمان و کفر» جای داده و در نام‌گذاری دسته‌های فرعی‌تر نیز ایمان را به عنوان محور اصلی ابواب آن مطرح ساخته است، نشان
